با مسجد صورتی آشنا شوید
فراجا: شیشه های رنگی، نور را بازتاب می دهد و رنگ صورتی كه بر پهنای مسجد غالب شده، خودرا به فرش ها و فضای داخل رسانده و زیبایی خیره كننده را میهمان چشمان بازدیدكنندگان می كند. زیبایی محض در این فضای معنوی، حاصل تبلور نور و رنگ است و همین درخشش بی حد، پای گردشگران بی شمار داخلی و خارجی را به شیراز باز كرده است.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، «خراسان» در ادامه نوشت: شاید یکی از دلیلهای مهم برای ترغیب افراد به شیرازگردی در کنار زیارت حضرت شاه چراغ (ع) و بازدید از آرامگاه حافظ و سعدی، دیدن مسجد نصیرالملک باشد. بدون اغراق یکی از مهم ترین جاذبه های دیدنی این شهر، مسجد نصیرالملک است، مسجدی که بی گمان مهر شاهکار معماری قاجاریه را بر پیشانی دارد. در پرونده امروز زندگی سلام، علاوه بر آشنایی با جزئیات کمتر شنیده شده از معماری این مسجد، با چند توریست خارجی هم صحبت شده ایم که در چند سال اخیر به این مسجد آمده اند و توصیفات جالبی درباره آن دارند.
زیباترین مسجد ایران
مسجد نصیرالملک یا مسجد صورتی، یکی از مساجد قدیمی شیراز است که از دیدگاه کاشی کاری، بهادار ترین مسجد ایران و از دیدگاه ساختمان سازی خصوصاً مقرنس (نوعی تزیین حجمی و طاقچه بندی آذینی که در زیر گنبدها یا نیم گنبدهای روی ایوان ها و درگاه های ورودی و... دیده می شود) در جهان بی مثال است. همانطور که گفته شد، در این مسجد از شیشه های رنگی استفاده شده و به علت نورهای رنگارنگی که از پشت شیشه های آن در طول روز به داخل راه می یابد و زیبایی خاصی که در فضای مسجد خلق می شود، معروف شده است. از آن جا که شیشه های قرمز بر سایر رنگ ها غلبه دارند، پرتو طلایی رنگ خورشید با سرخی شیشه ها در هم می آمیزد و سبب می شود صحن مسجد به رنگ صورتی دیده شود. بنابراین است که این مسجد به نام مسجد صورتی در دنیا معروف شده است.
ثبت شدن بعنوان آثار ملی در سال ۸۵
در خور ذکر است مسجد نصیرالملک در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۸ با شماره ۳۹۶ بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مساحت آن ۲۸۹۰ متر مربع و زیربنای آن ۲۲۱۶ متر مربع است. بگفته خیلی از گردشگران و البته معماران، این مسجد زیبا در لیست زیباترین مساجد جهان در رتبه نخست قرار می گیرد.
این مسجد کجاست؟
مسجد صورتی در محله گود عربان در نزدیکی شاه چراغ و در کوچه نصیرالملک قرار دارد. با ورود اسلام به ایران، نقش مسجدها پر رنگ شد و مسجد نصیرالملک هم بعنوان یکی از اثرگذارترین پایگاه ها در فرهنگ و مکتب اسلامی شناخته می شود. البته این مسجد تنها نیست و مجموعه شاهکارهای معماری نصیرالملک عبارتند از خانه ای قدیمی که در گذشته مسکونی بوده است، حمام، آب انبار و.... متأسفانه بخش بزرگی از این مجموعه‌ی باشکوه طی گسترش شهر شیراز و در اثر خیابان سازی و راه اندازی ساختمان های مدرن از بین رفته است. از خانه‌ی قدیمی نصیرالملک تنها تالار اصلی بنا، قسمتی از حیاط اندرونی به علاوه‌ی بخش بیرونی و زیرزمین باقی مانده است. این خانه قدیمی روزگاری سرای خاندان نصیرالملک بوده است.
چه کسی آنرا ساخته؟
این بنا به دستور میرزا حسن علی خان ملقب به نصیرالملک، ساخته شده و معماری آن کار محمد حسن معمار بوده است. ساخت آن حدود ۱۲ سال و از سال ۱۲۵۵ تا ۱۲۶۷ خورشیدی به طول انجامیده، همین طور در و پنجره های رنگین شبستان این بنا توسط دو استاد بزرگ نجار شیرازی به اسامی استاد محمد جعفر و استاد محمد رحیم در زمان راه اندازی این بنا ساخته شده است.
مرمت این اثر باشکوه در ۲ دوره
مرمت و نگهداری این بنای باشکوه با رعایت استانداردهای بین المللی از سال ها پیش شروع شده است. طبق اسناد موجود، مسجد دارای دو دوره تعمیرات اصلی است. یک دوره مربوط به بیش از ۷۰ سال قبل است که ظاهرا به جز تعمیر پوشش کف، مرمت دیگری نداشته است. تعمیر دوم از سال ۱۳۷۰ شروع شده و تا سال ۱۳۸۵ ادامه داشته که حدودا به مرمت همه جای بنا پرداخته شده است.
از ورودی اصلی تا ایوان ها و شبستان ها
روایتی از مشاهدات چند ساعته ام از حضور در مسجد صورتی که مملو بود از آثار اعجاب انگیز و البته احساس آرامشی عجیب: بهترین زمان بازدید از این مسجد دو فصل پاییز و زمستان است برای اینکه در فصل بهار و تابستان برای این که گرما به کاشی های مسجد لطمه نرساند، پرده ها را می کشند و در نتیجه نمی توانید چیزی از زیبایی رنگ ها ببینید. در ضمن اوایل صبح، بهترین وقت بازدید است. البته حالا که شرایط کرونایی است و سفارش می شود به سفر نروید، مشاهدات من از حضورم در این مسجد که پیش از شیوع ویروس کرونا اتفاق افتاده به همراه اطلاعاتی که توسط راهنمای گردشگری آن جا در اختیارم قرار گرفت، خواهید خواند.
تزیین ورودی با کاشی هفت رنگ
مسجد نصیرالملک به صورتی یکی از آخرین آثار زیبای معماری دوران قاجاریه است. جالب است بدانید بیرون از مسجد خبری از رنگ و نور نیست و برای دیدن طاق ها، نور و رنگ ها باید به شبستان های مسجد رفت اما آرامش عجیبی را که در آن وجود دارد، می توان در جای جای آن با تمام وجود حس کرد. این مسجد یک سر در ورودی دارد و دو ورودی دیگر آن به کوچه جنوبی و به امامزاده جنب آن مرتبط می باشد. ورودی اصلی مسجد از کاشی هفت رنگ با تزیینات فراوانی از گل سرخ و گل زنبق شیرازی است. از ورودی اصلی مسجد وارد هشتی می شویم که با یک پیچ ۹۰ درجه در سمت چپ به راهرویی می رسد که به حیاط مسجد وصل می شود. این هشتی با آجر ساخته شده است.
ایوانی که کاربری خاصی ندارد جز قرینه سازی!
حیاط این مسجد به شکل چهار گوش است که در بین آن یک حوض در مقابل ایوان مسجد راه اندازی شده است. این مسجد دارای دو ایوان است. ایوان شمالی که با ارتفاع۸ متر ساخته شده و ایوان جنوبی که فاقد کاربری خاصی است و بمنظور قرینه سازی با ایوان شمالی ساخته شده است. طاق نمای سمت ایوان جنوبی به دلیل وجود دو در که یکی به داخل اتاق کوچک به وجود آمده و دیگری به گلدسته ها راه دارد، تقارن خودرا از دست داده اند.
ایمن سازی ایوان ها برای مقابله با زلزله
همان طور که اشاره شد، مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که شبیه هم نیستند و ایوان شمالی زیباتر از ایوان جنوبی است. ایوان شمالی دارای سه نیم طاق در سه طرف است و از سمت چهارم به صحن راه دارد. طاق میانی، بلند و به طاق مروارید مشهور است. بر دیوارهای این طاق آیات قرآنی و احادیث نوشته و در سمت چپ آن نیز تاریخ ۱۲۹۹ ه. ق قید شده است. همین طور این ایوان دارای چهار غرفه است و سقف میانی آن با مقرنس کاری و کاسه سازی پنج کاسه مزین شده است. در لابه لای آجرهای بدنه این طاق، چوب هایی برای جلوگیری از لرزش زلزله کار گذاشته اند که نشان دهنده توجه به این مسئله در آن زمان است.
شبستان هایی که هوش از سرتان می برد
در این مسجد ۲ شبستان شرقی و غربی وجود دارد. شبستان شرقی یک شبستان زمستانی بوده که به سمت قبله است و در هوای بسیار گرم تابستان استفاده می شده و برای جلوگیری از تابش مستقیم نور آفتاب طراحی شده است. در پس این شبستان دری است که به چاه بزرگی باز می شود که به آن گاو چاه می گویند. این قسمت محل نگهداری حیوان آبکش بوده است. ایوان های این شبستان، مزین شده به آیات قرآنی و کاشی کاری هایی با نقش گل و بوته. هفت ستون ساده در آن استفاده شده و سقف این شبستان هم مزین به کاشی کاری معلقی است. البته شبستان شرقی، زیبایی شبستان غربی را ندارد. شبستان غربی یکی از زیباترین شبستان های مساجد ایران است که با تزیینات کاشی و آجر، با نقاشی هایی از گل سرخ کار شده بود اما تعمیراتی در حدود ۷۰ سال قبل روی آن انجام شد که کاشی فیروزه ای روی آنرا پوشاند. نکته جالب توجه و تعجب آور این است که شبستان غربی هفت درگاه دارد و این هفت درگاه را به صحن مسجد مرتبط می کند. هرکدام از این درگاه های هفت گانه دری چوبی دارند و با شیشه های رنگی مزین شده اند. همین طور این شبستان دارای ۱۲ ستون به نیت ۱۲ امام(ع) است و پوشش آجری زیبایی با جزئیات فراوان دارد. در انتهای ستون ها، یک محراب زیبا به چشم می خورد. منظره فوق العاده ای را که پس از عبور نور آفتاب از شیشه های رنگی به داخل شبستان و روی کف زمین و ستون ها می افتد، در هیچ تابلوی نقاشی نمی توانید ببینید. سنگ تراشی ها و نقش و نگارهای شبستان غربی از مسجد وکیل شیراز و همین طور مسجد مشیر این شهر الهام گرفته است. این سنگ تراشه ها از سنگ گندمک یکپارچه ساخته شده اند. در واقع سنگ گندمک یکپارچه با ظرافت خاصی تراش خورده و این سنگ تراشه های باشکوه را پدید آورده است. این همه زیبایی و جلا در یک شبستان جمع شده است و به حق چشم ها را به خود خیره می کند. این شبستان به واسطه‌ی اصول خاص معماری که در آن به کار گرفته شده، خنک تر از شبستان شرقی است. بنابراین در تابستان ها بیشتر استفاده می شود و شبستان تابستانه نام گرفته است. رنگ فیروزه ای که بمنظور کف پوش در شبستان غربی به کار رفته است، به احساس خنک بودن در فصل تابستان کمک می نماید. در واقع می توان گفت در این مسجد با استفاده از اصول فنگ شویی و تأثیر رنگ ها به یک طراحی ویژه و تأثیرگذار دست یافته اند.
نظر خارجی ها درباره این مسجد
هر ساله تا پیش از شیوع بیماری کرونا، توریستهای خارجی زیادی از کشورهای مختلف به شیراز سفر می کردند. مدتی قبل از شیوع ویروس کرونا به سراغ برخی از آنها رفتیم که در اینستاگرام شان، تصاویری از حضورشان در مسجد صورتی را به اشتراک گذاشته بودند. در ادامه، نظرات آنها درباره این معماری باشکوه ایرانی را خواهید خواند.
این مسجد انسان را به فکر فرو می برد
آنور گردشگری ترک است. وی در سفری که به ایران داشته، به شیراز هم رفته و از مسجد صورتی بازدید کرده است. این توریست خارجی درباره مسجد نصیرالملک می گوید: «این مسجد شیشه هایی دارد که آن جا را به طرز باشکوهی با رنگ های جذاب و دیدنی رنگ آمیزی کرده است. دیدن این مسجد تاریخی انسان را به قرن های گذشته می برد. این مسجد انسان را به فکر فرو می برد که بشر چطور توانسته از روح زیبایی خدا بهره بگیرد و خدا چطور این قابلیت را به انسان داده که این اثر زیبا را بسازد!»
احساس خوب در آنجا بودن را باید تجربه کرد
باریس شهروند دیگری از ترکیه است که درباره این مسجد می گوید: «بازدید من از مسجد نصیرالملک، تجربه ای خارق العاده بود. این مکان مقدس با نورهای زیبا احاطه شده و وقتی آن جا هستی، فکر می کنی این نورها مستقیما از خود بهشت به داخل مسجد هدایت شده اند! زیبایی که این نورهای رنگارنگ می آفرینند به سختی با زیبایی های دیگر مکان ها در جهان قابل مقایسه است. من به همه پیشنهاد می کنم که از این مکان مقدس دیدن و احساس خوب در آن جا بودن را تجربه کنند.»
عاشق رنگ های این مسجد شدم
خانم گری، توریست اهل هلند است که درباره مسجد نصیرالملک می گوید: «روزی که ما به مسجد رفتیم، بسیار شلوغ بود! اما من آن جا را دوست داشتم برای اینکه این مکان عبادت، نمونه بسیار دیدنی از پیوند فرهنگ و هنر بود. این مسجد واقعا زیبا بود و من عاشق ترکیب رنگ هایش شدم! در آن جا نور ملایم پنجره ها به درون مسجد می تابد، گل ها، منظره ها، معماری و... بسیار زیبا هستند. چند تکه چوب هم در دیوارها وجود دارد تا از بنا در مقابل زلزله محافظت کند که برایم جالب بود. نکته آخر هم این که، این مسجد یک میراث فرهنگی مهم می باشد. به فرهنگ عالی و زیبای خود افتخار کنید.»
نمی توانم آنجا را توصیف کنم
جاکوب جوانی اهل دانمارک است. او درباره خاطراتش از سفر به این مسجد می گوید: «آن جا برای من قابل توصیف نیست برای اینکه این مسجد شبیه مساجد معمولی دیگر در سراسر جهان نیست. وقتی نور به پنجره ها می تابد و آنها را رنگ آمیزی می کند، بسیار زیباست و دیدن آن تجربه منحصر به فردی بشمار می رود که قابل توصیف نیست. من جاهای زیادی را در دنیا دیده ام اما هیچ کدام شان به آن زیبایی نبوده و به نظرم بعید است جایی زیباتر از مسجد صورتی در عمرم ببینم.»
منبع: فراجا
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب