پژوهشگاه میراث فرهنگی مطرح كرد؛
احیاء مخمل هفت رنگ صفوی در گروه پژوهشی هنرهای سنتی
فراجا: بافت نخستین نمونه از مخمل هفت رنگ پس از دوره صفوی، در گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد.
به گزارش فراجا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، روح الله دهقانی مجری طرح احیا مخمل هفت رنگ صفوی اظهار داشت: بی گمان نساجی اولین صنعت نیست ولی با جرأت و به صراحت می توان گفت یکی از صنایع بسیار قدیمی است و آنچه قطعی به نظر می رسد؛ انسان اولین پس از آشنایی با شکار و کشاورزی که وسیله های تامین معاش بوده، ابتدا به سرپناهی برای مصون ماندن از لطمه موجودات دیگر و بعد از آن به صرافت تهیه وسایلی برای محافظت از بدن خود در مقابل سرما و گرما افتاده و هرچند پوشش های اولیه انسان از برگ درختان و پوست حیوانات تجاوز نمی کرده ولی طبعاً در رهگذر سال ها، بافت پارچه و دوختن لباس از آنها بصورت یک صنعت در جوامع بدوی متجلی شد.
او اضافه کرد: مخمل بافی تولید پارچه ای است ابریشمی که نقش آن توسط پرزهای ریز و ظریفی که بر سطح پارچه قرار می گیرد ایجاد می شود، مخمل بافی در ایران از سابقه ای طولانی برخوردارست و آثاری زیبا در موزه های ایران و جهان از بافته های قدیمی این هنر وجود دارد.
به گفته این هنرمند، مخمل بافی در کنار زری بافی دو تجلی منحصر به فرد و بسیار تکنیکی از بافته های دستگاهی ایران به شمار می روند که در عین حال به لحاظ شیوه اجرا و نوع محصول به کلی با یکدیگر متفاوت اند.
دهقانی با اشاره به این که انتقال دانش این هنر از دوران گذشته سینه به سینه و بصورت استاد شاگردی بوده، انواع مخمل را شامل مخمل ساده، گل برجسته و هفت رنگ عنوان نمود که در مخمل هفت رنگ ترکیب دو شیوه نخست باهم وبا استفاده از نخ های رنگی بیشتر در بافت صورت می گیرد.
او با اعلان اینکه مخمل بافی به رغم دشواری در تولید، دامنه کاربرد نسبتاً گسترده ای در میان مخاطبین داشته بطوریکه هم اقشار مرفه و هم اقشار متوسط جامعه از آن استفاده می کردند اظهار نمود: دامنه کاربردهای این محصول از البسه گرفته تا آویزها، موارد تزئینی، پوشش ها، دکوراسیون داخلی اتاق ها، جدار داخلی صندوق ها و … را در برمی گرفته است.
این پژوهشگر اشاره کرد: پارچه مخمل از خاصیت های منحصر به فرد فرهنگ ایرانی بشمار می رود و علاوه بر آنکه کاربردی فراگیر در کل پهنه کشور ایران و کشورهای همجوار داشته، به نقاط مختلف جهان صادر می شده است.
او با اشاره به این که دستگاه مخمل دارای اسکلتی چوبی، قطور و دارای ۴ ستون اصلی است که ابزارهای مختلف بافت بر آن پیاده شده اظهار داشت: این دستگاه دارای ۶ متر طول، ۴ متر عرض و ۵ متر ارتفاع است و در فضایی حدود ۳۰ متر مربع جای می گیرد.
دهقانی مراحل تولید مخمل را به قبل از بافت و عمل بافت تقسیم کرد و آماده سازی چله، رنگرزی، طراحی نقشه، طراحی سیستم بافت، نقش بندی و روش بافت را مراحل بافت مخمل خواند.
به گفته او، نقشهای به کاررفته اغلب با موضوعات ادبی، اسطوره ای و کهن همچون شکارگاه، لیلی و مجنون و نقوش حیوانی و انسانی همچون نگارگری بوده و در دوره معاصر نقوش بیشتر گیاهی، اسلیمی وختایی شده و برخی نقوش مذهبی نیز در بعضی دوره ها به کار برده شده است.
دهقانی اضافه کرد: شیوه آموزش این هنر تا کنون استاد شاگردی بوده یعنی شاگرد بعد از پذیرفته شدن در مراحل مختلف به مرور زمان تجربیات زیادی کسب می کرد تا به مرحله استادی می رسید.
او با اعلان اینکه در این رشته اغلب مردها درگیر بوده اند و علت آن هم به سبب شکل خاص دستگاه بوده که بافت بت آن برای بانوان دشوار می بود اشاره کرد: ولی می توان در بخش های زیادی از مراحل کار از وجود زنان هم استفاده نمود.
این هنرمند اظهار نمود: شاهکارهای مخمل بافی در دوره صفوی اکنون در خیلی از موزه های دنیا قرار دارد و ثبت هنر مخمل بافی در لیست جهانی این امکان را به وجود می آورد تا در حقیقت وحدتی که در تکنیک ها و مهارت های سنتی در بخش بزرگی از جهان قابل مشاهده می باشد ارائه و در عین حال خاصیت های منحصر به فرد تکنیکی و فرهنگی کشور ایران در مقایسه با کشورهای دیگر مشهود شود.
دهقانی اظهار داشت: در احیا این شیوه بافت به سبب این که هیچ نمونه ای از دستگاه موجود نبود با ایجاد تغیراتی در دستگاه مخمل گل برجسته صورت گرفت.
او اضافه کرد: باتوجه به نبود مخمل های هفت رنگ درموزه های داخل ایران مکاتبه با موزه های خارجی صورت گرفت و در نهایت دسترسی به تصویر باکیفیت از یک نمونه از این پارچه ها میسر شد؛ با آنالیز شیوه بافت از روی تصاویر طراحی اولیه بافت برای تست انجام و در مرحله پایانی با رفع ایرادات بافت آزمایشی طراحی اصلی بر روی دستگاه صورت گرفته و بافت نخستین نمونه از مخمل هفت رنگ پس از دوره صفوی آغاز شد.
منبع: faraja.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب