زندگی در بین ارواح 3000 ساله تبریزبعلاوهعكس
فراجا: سایت موزه عصر آهن یكی از موزه های شاخص شهر تبریز بوده و قدمت آثار و اسكلت های كشف شده در این گورستان، به عصر آهن بازمی گردد. این سایت موزه در شمال، شمال شرقی و شمال غربی مسجد كبود تبریز قرار گرفته است.
از درب قهوه ای رنگ سایت موزه گذر كرده و به سمت گورستان تاریخی حركت می نماییم. آرام آرام از روی پله ها و راه روهای چوبی كه توسط سازمان میراث فرهنگی بوجود آمده است، عبور كرده و به داخل سایت موزه عصر آهن می رسیم. آری اینجا تاریخ است كه با تمام خستگی هایش نفس می كشد و گذشته ی این سرزمین را به نمایش می گذارد.
حال و هوای عجیبی میان خشت خشت این مكان تاریخی موج می زند، گویی كه روح خویش را به سه هزار سال پیش برده باشی. این گورستان هنوز هم با اسكلت های مدفون شده اش، روح زندگی بر كالبد آدمی هدیه می كند و اینجا بیش از هر چیزی تاریخ است كه از وقایع خود سخن می راند.
ارتفاع قبور و اسكلت ها دفن شده قدری پایین تر از "قدمگاه تعبیه شده" برای گردشگران قرار دارد و اسكلت ها و طریقه ی دفنشان به راحتی برای بازدیدكنندگان قابل مشاهده می باشد.
در این گورستان تاریخی اسكلت ها به شكل "جنینی و چمباتمه ای" در بین چیدمانی از سنگ دفن شده اند. در كنار استخوان های مدفون شده، ابزار و لوازم زندگی به چشم میخورد، این مورد تفكر انسان های عصر آهن به زندگی بعد از مرگ را می نمایاند. در كنار بعضی از اسكلت ها ابزار و ظروف بیشتری دفن شده و در كنار برخی دیگر هم به صورت محدود این ظروف وجود دارد.
وجود مواد خوراكی داخل ظروف(به شكل استخوان) و همینطور لوازم بازی در كنار كودكان همچون موارد دیگری است كه در این سایت موزه توجه هر بیننده ای را به خود جلب می كند. در اطراف این قبور تخته سنگهایی چیده شده و اسكلت را به طور چمباتمه ای و از پهلو به طرف جهات اصلی دفن كرده اند.
كاسه ی سر بعضی از اسكلت ها به سمت شرق و برخی دیگر هم به سمت غرب دفن شده و همینطور بعضی از اسكلت ها بر روی پهلوی راست خود و برخی دیگر هم بر روی پهلوی چپ خود به خاك سپرده شده اند. این علایم بعضی از تفكرات و روش های دفن مخصوص آن زمان را نشان داده است.
راهنمای موزه در این رابطه به خبرنگار ایسنا اظهار داشت: در این گورستان غالبا اجساد زنان بر روی پهلوی چپ و اجساد مردان بر روی پهلوی راستشان دفن شده است.
این گورستان تاریخی در نتیجه ی گودبرداری در سال 79 به صورت اتفاقی كشف شده و طی دو مرحله عملیات حفاری و باستانشناسی تا سال 85 توسط سازمان میراث فرهنگی، به شكل "سایت موره عصرآهن تبریز" به راه افتاده است.
طبق گفته ی راهنمایان سایت موزه، اجسادی كه در این گورستان تاریخی كشف و در معرض دید بازدیدكنندگان قرار گرفته، دقیقا به همین شكل(جنینی و چمباتمه ای) كشف شده و هیچ دستكاری در نحوه ی چینش اجساد انجام نشده و صرفا خاك موجود در اطراف اسكلت ها جهت نمایان شدن پاكسازی شده است.
علت نامگذاری گورستان تاریخی عصرآهن تبریز بعنوان "سایت موزه"
قدمت آثار و اسكلت های كشف شده در این گورستان تاریخی به عصرآهن بازمی گرد و با عنایت به این كه این مكان تاریخی به شكل طبیعی و آثار و اسكت های كشف شده هم بدون دستچین شدن در معرض دید عموم قرار گرفته است، این گورستان تاریخی بعنوان "سایت موزه عصرآهن تبریز" نامگذاری شده است.
شیوه ی تدفین جنینی در گورستان تاریخی "عصرآهن تبریز"
شیوه تدفین در این گورستان تاریخی مربوط به عصرآهن "جنینی و چمباتمه ای" است، انسان هایی كه در آن زمان می زیسته اند، معتقد بودند كه انسان همانگونه كه در رحم مادر به وجود آمده به همان شكل هم دفن شود.
در این گورستان تاریخی صرفا یكی از اجساد به صورت جنینی دفن نشده(دفن شده به شكل طاقباز) كه احتمال داده می گردد این فرد در جای دیگری به كام مرگ فرورفته و سپس جسدش را به این گورستان منتقل كرده اند، چون كه جسد وی خشك شده بوده و انعطاف لازم برای تدفین جنینی را نداشته است.
جهت تدفین اجساد در این گورستان به صورت "شرقی و غربی" است، كاسه سر اجساد دفن شده در این گورستان به سمت شرق یا غرب است و آنانی كه پیش از ظهر به خاك سپرده شده اند كاسه سرشان به سمت نور خوشید و "طلوع آفتاب" بوده و جهت آنانی(كاسه سر) كه پس از غروب خورشید به خاك سپرده شده اند به غرب است.
اعتقاد به زندگی بعد از مرگ در "عصرآهن"
انسان های آن زمان معتقد بودند كه اجساد پس از مرگ زنده شده و دوباره به زندگی خود ادامه می دهند، از این رو ظروف آب و غذا در كنار اجساد می گذاشتند كه این مورد نشان دهده ی اعتقادشان به زندگی بعد از مرگ است.
علاوه بر ظروف، لوازم پرارزش فرد را هم در مقبره ی وی دفن می كردند. معمولا در كنار اجساد زنان "زیورآلات" و در كنار اجساد مردان "سلاح های جنگی" می گذاشتند. با عنایت به این كه جنس اینگونه آثار از مفرخ بوده، جهت نگهداری به موزه آذربایجان منتقل شده اند. در كنار كودكان هم اسباب بازی های آن دوران دفن می شد كه بعنوان نمونه می توان به "استخوان كوچك" در كنار اجساد كودكان(پسران) اشاره نمود.
تعداد سفال ها و ظروف هم در قبور متفاوت می باشد، در كنار اجسادی كه از طبقه اجتماعی بالایی برخوردار بوده اند تعداد سفال و ظروف بیشتری دفن شده است.
با عنایت به این كه "جهت نور خورشید" در دفن اجساد مورد توجه قرار گرفته است، احتمال می دهند كه انسان هایی كه در این منقطه می زیسته اند به آیین مهرپرستی(میترائیسم) اعتقاد داشته اند.
این محل به مدت 400 سال بعنوان گورستان مورد استفاده قرار گرفته است و اجسادی كه در پایین ترین ارتفاع قرار دارند احیانا قدمت بیشتری نسبت به سایرین دارند. البته این فرضیه هم مطرح است كه این گورستان مسطح نبوده و دارای شیب بوده است.
وجود 26 اسكلت انسان در "سایت موزه ی عصر آهن تبریز"
هم اكنون 26 اسكلت(شامل زن، مرد و كودك) در سایت موزه عصر آهن تبریز وجود دارد، اجساد "زن و شوهری" كه در كنار یكدیگر و به صورت جنینی دفن شده بودند هم سال ها پیش به موزه ی آذربایجان منتقل شده است.
برای این اجساد شهری پیدا نشده، اما این احتمال وجود دارد كه انسان های دفن شده در این گورستان، كوچنشین بوده اند و با عنایت به این كه این گورستان برایشان مقدس بوده از این رو امواتشان را به این گورستان منتقل كرده و تدفین ثانویه می كردند.
علت مرگ هیچكدام از اجساد مشخص نشده است، با عنایت به این كه گورها پراكنده هستند، احتمال می رود كه بعضی از اجساد تدفین ثانویه شده باشند.
خیلی از گردشگران مرتبط با اندازه اسكلت ها از راهنمایان پرس و جو می كنند، راهنمایان در این خصوص پاشخ می دهند: میانگین قد اجساد كشف شده در این گورستان تاریخی حدودا متوسط بوده و صرفا چند مورد اجساد قد بلند(دارای قد 2 متر و 185 سانتی متر) هستند.
در روزهای تعطیل به طبع افراد زیادی از این سایت موزه بازدید می كنند، اما غالبا در تعطیلات نوروزی و تعطیلات تابستانی آمار بازدیدكنندگان به مراتب بیش از سایر روزهاست.
در اطراف بعضی از قبور این گورستان تاریخی، تخته سنگ هایی چیده شده و برخی دیگر بر اطراف خود تكه سنگی ندارند. بعضی از قبور هم بلااستفاده مانده و هیچگاه حفر نشده اند و صرفا تكه سنگ های حاشیه قبر خودنمایی می كند. در حالت فعلی صرفا بخشی از این گورستان تاریخی است كه مورد حفاری و مطالعات و عملیات باستانشناسی قرار گرفته و احتمال این كه این گورستان ادامه داشته باشد، بسیار است.
قدمت این گورستان تاریخی كه امروه بعنوان "سایت موزه عصرآهن تبریز" شناخته شده است، به "سه هزار و 200 سال" پیش (یك هزار و 200 سال پیش از میلاد) بازمی گردد.
گزارش از؛ مهری هاشم زاده، خبرنگار ایسنا در منطقه آذربایجان شرقی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب