گفتگوی مهر با مدیر موزه ملی ایران؛
نگرانی از تكرار ماجرای الواح هخامنشی، اعتماد در دوران ترامپ ؟
فراجا: مدیر موزه ملی ایران مصونیت دولتی كشورها را ضامن امنیت و سلامت آثار تاریخی نمایش داده شده ایران در اروپا می داند در عین حال خواهان برپایی نمایشگاهی متقابل از آثار كشور میزبان شده است.
خبرگزاری مهر-گروه فرهنگ: این روزها بازار برپایی نمایشگاه های آثار تاریخی داغ است از داغی آثار موزه لوور در موزه ملی گرفته كه تا مرداد ماه در ایران می مانند تا نمایشگاه آثار ایرانی كه هلند میزبان آن است. از نیمه های اسفند سال ۹۶ تا كنون نمایشگاهی از آثار موزه لوور فرانسه در موزه ملی ایران برگزار شده و همزمان با آن هم ایران آثار تاریخی خویش را در نمایشگاه امپراطوری گل های سرخ در شهر لانس فرانسه به نمایش گذاشته است. از جانب دیگر در این روزها و در شهر آسن هلند نمایشگاه دیگری از آثار تاریخی ایران افتتاح می گردد. پیش از این هم آثار ایرانی به شهر بن آلمان رفته و نمایش داده شده بودند. این نمایشگاهها نشان داده است كه كاروان آثار تاریخی ایران در حال حركت است و از كشوری به كشور دیگر می رود آن هم با موضوعات مختلف. اما در این میان بعضی از اخبار در سطح جهانی، نگرانی هایی را در بین میراث دوستان بوجود آورده است. نگرانی های ناشی از تهدیدات كشورهای دیگر ضد ایران، خروج آمریكا از برجام و توجه نامیمون كشورهای دیگر به ایران. برخی بر این باورند كه در این شرایط نباید آثارمان از كشور خارج می شد چه بسا ممكن بود به سرنوشتی همچون الواح هخامنشی دچار شود و یا كسانی مدعی آثار تاریخی ایران شوند و هر اتفاقی بیفتد به جهت اینكه این آثار به ایران برنگردد.پیرو این مورد جبرئیل نوكنده مدیر موزه ملی ایران كه با همكاری سازمان میراث فرهنگی تفاهمنامه هایی را با كشورهای دیگر در این باره امضا می كند؛ توضیحاتی را به خبرنگار مهر می دهد و می گوید كه وقتی مقرر است نمایشگاهی از آثار تاریخی در هر كجایی برپا شود چند مبحث مورد اهمیت قرار می گیرد یكی اینكه اطلاعاتی از موزه ای كه نمایشگاه را برپا می نماید، گرفته می گردد كه به آن گزارش تسهیلات می گویند این گزارش درباره امكانات، ایمنی و حفاظت موزه از نظر خطرات و بحران ها حتی در زمان زلزله، تجهیز آنها به وسایل ایمنی و.. است. این گزارش در اختیار طرف مقابل قرار می گیرد كه آن هم محرمانه است چون این گزارش در واقع آخرین اطلاعات حفاظتی و ایمنی هر موزه ای بشمار می رود. بعد از آنكه مسئولان موزه ها برای برپایی نمایشگاه تفاهم كردند بیمه آثار تاریخی در برابر همه خطرات مطرح می گردد یعنی آثار از لحظه ای كه جا به جا می گردد تا زمانی كه برمی گردد؛ در مقابل همه خطرات بیمه است مورد دیگر اینكه درباره نمایشگاه آثار تاریخی، قوانین كشور امانت دهنده حاكم بر قوانین كشور امانت گیرنده است. در صورت وجود هر گونه اختلاف، مرجع تشخیص مسائل قضایی؛ پایتخت آن كشوری است كه اشیا را امانت می دهد یعنی اگر موزه لوور به ما در تهران آثاری برای نمایش داد، قانون فرانسه حاكم بر این قرارداد است و برعكس آن هم اتفاق می افتد. این موارد به صورت كاملا شفاف در متن قرارداد ذكر شده است.این اظهارنظر باعث شكل گرفتن گفتگویی با نوكنده شد كه در ادامه می خوانید.آقای نوكنده با این تفاصیلی كه می گویید چه كسی ضامن می گردد كه این آثار صحیح و سالم به كشور مبدا برگردد؟درباره نمایشگاه موزه لوور، وزیر فرهنگ این كشور به ما ضمانت داد كه این اشیا در برابر هر اتفاق و حادثه ای بیمه بوده و مالكیت آثار هم متعلق به ایران است و اجازه دخالت به هیچ مرجع و مدعی داده نمی گردد. از سوی ایران هم برای نمایش آثار فرانسه در موزه ملی، رئیس سازمان میراث فرهنگی تعهد داد و ضمانت كرد كه این آثار از زمان خروج از خاك كشور، در مسئولیت ماست. این ضمانت نامه ها برای همه نمایشگاهها وجود دارد و عینی ترین تضمین است. وقتی این تضامین رد و بدل می شود؛ سفارت خانه ها امضاها و اشخاص را تایید می كنند تا مشخص شود این فرد، عالی ترین فرد مسئول در این باره بوده كه تعهد داده است. ما حتی درباره نمایشگاه اثار تاریخی اخیر هم از كشور میزبان خواستیم تا مصونیتی كه بین این كشور و آمریكا رد و بدل شده را به ما نشان بدهند. تمام موارد این ضمانت نامه ها توسط مراجعی مانند واحد حقوقی وزارت خارجه بررسی می گردد.در قرارداد بین موزه ها درباره نمایشگاه های آثار تاریخی قید محرمانه بودن ذكر شده است؟بله. بندی در قراردادها وجود دارد كه می گوید این قرارداد محرمانه است و تنها باید بین دو مدیر موزه تبادل شود. این قرارداد مختص به یك نمایشگاه نیست. قرارداد نمایش منشور كوروش، مجسمه پنه لوپه و بقیه قراردادها هم محرمانه بود. اما در كل مفاد این قراردادها درباره عنوان نمایشگاه، جایگاه موزه ها، زمان و طول نمایشگاه، بیمه آثار، شركت بیمه كننده آثار، مصونیت دولتی، شرایط نمایش آثار، مكان نمایشگاه و... است.همیشه این نگرانی وجود دارد كه آثار تاریخی خارج از كشور دربرابر مدعیانی كه سرتاریخی ناسازگاری و یا دشمنی با ایران دارند، به حراج بروددربرابنگرانیهر یا كسی پیدا شود كه مدعی مالكیت بر آن شود مانند الواح هخامنشی كه به شیكاگو رفت و برنگشت.این مبحث فرق می كند. الواح هخامنشی طبق هیچ قرارداد مطمئن و محكمی از ایران خارج نشد یعنی بین ما و آمریكا بنا به هر دلیلی اصلا قراردادی وجود نداشت من این را زمانی كه به موزه ملی آمدم متوجه شدم. ما از آمریكا مصونیت دولتی نگرفتیم. به خاطر روابط آن زمان، متولیان میراث فرهنگی فقط گفته بودند كه این آثار را ببرید مطالعه كنید و برگردانید. با این وجود همیشه مسئولان دانشگاه شیكاگو گفته اند كه این اموال متعلق به ایران است. اصلا اتفاقاتی مانند همین جریان الواح هخامنشی بود كه بستر سخت گیری ها و گرفتن تضامین دولتی را فراهم نمود چون در آن زمان قوانین حفاظت از میراث فرهنگی در سطح جهان آنقدر قوی و محكم نبود.در هر صورت نمی توان منكر این بود كه وجود تضامین دولتی كفایت می كند چون افرادی هستند كه بتوانند این قوانین و تضامین را نقض كنند. آیا نمی شد اكنون كه اتفاقاتی مانند خروج آمریكا از برجام افتاده و یا توجه جهانی به سمت ایران جلب شد و دشمنی ها به ایران بیشتر شده است، زمان برپایی این نمایشگاه كمی تغییر می كرد؟درباره این مورد با همتایان صحبت كردیم. قرار بود كشور هلند نمایشگاهی از آثار تاریخی خویش را در سال ۲۰۲۰ در تهران برپا كند ولی ما دغدغه خویش را مطرح كرده و گفتیم كه فعلا آمریكا از برجام خارج شده و این مورد نشان داده است كه مصونیت دولتی هم گاهی با شبهه رو به رو می گردد و ما برای رفع این دغدغه ها می خواهیم كه نمایشگاه متقابل از شما هم در كشورمان داشته باشیم و زمان آن هم زودتر برپا شود یعنی تا پیش از اینكه نمایشگاه ایران در هلند تمام شود، ما در ایران میزبان آثار تاریخی هلند هم باشیم. آنها با سفارت ما در لاهه تماس گرفتند و ضمن استقبال از این مورد در نامه ای كتبا اعلام آمادگی كرده و سه مبحث را مطرح نمودند یكی اینكه درباره تاریخ نمایشگاه به توافق برسیم و دیگر اینكه از ما گزارش تسهیلات درباره موزه میزبان را خواستند و مصونیت دولتی را خواهان شدند. اكنون بر سر این مورد به توافق رسیدیم و مقرر است در ایام آینده به هلند برای افتتاح نمایشگاه آثار تاریخی ایران برویم و بر سر تاریخ دقیق نمایشگاه مذاكره نماییم احیانا این نمایشگاه مهر ماه در تهران برپا شود.پس شما هم با وجود اینكه مصونیت دولتی از مقامات هر دو كشور می گیرید اما باز هم این باور را دارید كه ممكن است كسی مدعی مالكیت آثار ایرانی شود و یا خطری آن را تهدید كند.بالاخره شرایط امروز دنیا مصونیت دولتی را با علامت سوال مواجه می كند دردنیا كسی مانند ترامپ وجود دارد كه روی هیچ یك از حرفهایش نمی توان حساب كرد. ما به همین دلایل گفتیم كه می خواهیم نمایشگاه متقابل از كشوری كه میزبان آثار تاریخی ماست در ایران داشته باشیم.در واقع گرو كشی می كنید؟اگر این طور حساب نماییم باید در تمام موزه های دنیا را ببندیم موزه های ملی هر كشورری ماموریت دارند كه فرهنگشان را به مردم خودشان و به مردم دنیا معرفی كنند. می توانیم انتخاب نماییم یا آثارمان را به دنیا معرفی نماییم و یا اینكه كلا روابط مان را با دنیا قطع نماییم.ما بهترین اثر هنرمندان جهان را در موزه هنرهای معاصر داریم نمایش این آثار می توانست پرستیژ ما را در جهان نشان دهد و بگوید كه نه تنها خودمان آثار نفیسی داریم بلكه میزبان خوبی برای بهترین آثار از هنرمندان مهم جهان هم هستیمچطور یك اثر را برای نمایش در خارج از كشور بیمه می كنید آن هم در صورتی كه هیچ یك از شركت های بیمه ای در ایران سابقه بیمه آثار تاریخی را ندارد؟هر اثری یك ارزش بیمه ای دارد كه توسط هیات كارشناسی در ایران نرخ گذاری و بیمه می گردد. از آنجائیكه در ایران شركت بیمه ای برای این كار نداریم از كشور خارجی می خواهیم كه آثار خودشان و آثار ما را برای نمایش در هر دو كشور بیمه كنند. طرف خارجی به ما می گوید كه چه شركتی با چه شرایطی و با چه نرخی آثار تاریخی را بیمه می كند. ما تمام این مسائل را از بیمه مركزی استعلام و تاییدیه آنها را می گیریم. تا الان هر اثری كه به ایران آمده توسط همتایان ما در كشور مقابل بیمه شده است و حتی هزینه جابه جایی آثار، پروازها و هزینه های دیگر هم با آنها بوده است. مانند نمایشگاه فرانسه، ارمنستان، كره جنوبی وایتالیا. در كشور هلند هم این مذاكره انجام می گردد كه بیمه آثاری كه به تهران می آید را خودشان انجام دهند.اگر جابه جایی اموال تاریخی و آثار فرهنگی آنقدر مبهم نبود و نگرانی برای انتقال آثار مخزن موزه هنرهای معاصر و نمایش آنها در آلمان وجود نداشت پس فكر می كنید چرا هنرمندان بیانیه صادر كرده وجلوی این كار را گرفتند؟من با آن تفكر موافق نبودم آثار موزه هنرهای معاصر با رعایت قوانین موزه ای اجازه خروج داشت. ما با طرف مقابل بازی می نماییم. عده ای می گویند كه آثار را می برند و مولاژ اشیا را درست می كنند و یا شی تقلبی به جای آن می گذارند. چرا باید اصلا یك موزه دار چنین كاری كند. كجا می تواند مولاژ یك اثری را به نمایش بگذارد؟ از تمام حالت های یك شی كاملا عكاسی و جزئیات آن هم نوشته می گردد. تغییر افراد وزارت خانه ها و اتفاقات دیگر سبب شد كه ثروت عظیم موزه هنرهای معاصر كه بعضی از آنها نفیس هستند در دنیا به نمایش گذاشته نشود. ما بهترین اثر هنرمندان جهان را در موزه هنرهای معاصر داریم نمایش این آثار می توانست پرستیژ ما را در جهان نشان دهد و بگوید كه نه تنها خودمان آثار نفیسی داریم بلكه میزبان خوبی برای بهترین آثار از هنرمندان مهم جهان هم هستیم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب