پشت پرده آمار گردشگری ایران چیست؟
فراجا: رشد ۵۱.۵ درصدی سفر گردشگران خارجی به ایران با عنایت به ریزش سفر اروپایی ها و برخی كشورهای آسیایی همچون چینی ها و ژاپنی ها درحالی به زعم برخی تحلیلگران و فعالان گردشگری عدد مبالغه آمیزی است كه گروه دیگری از كارشناسان بر نزدیكی این آمار به واقعیت صحه گذاشته اند و نه تنها این رشد آماری را تایید می كنند، كه باور دارند جمعیت گردشگران ورودی به ایران بیشتر از اعداد اعلام شده است.
محمدرضا پوینده كه در دهه های ۸۰ و ۹۰ مسؤولیت های متفاوتی را در معاونت گردشگری داشته، در مقام كارشناس به تحلیل وضعیت آمارهای گردشگری پرداخته و بر لزوم پردازش آمارهای خام پلیس مهاجرت تاكید كرده است و در گفت وگو با ایسنا به رشد ۵۱.۵ درصدی آمار گردشگران خارجی ورودی به كشور در شش ماهه نخست امسال اشاره نمود و اضافه كرد: بررسی این مهم كه چرا تولید آمارهای دقیق در حوزه های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سایر موضوعات در تمام كشورها بخصوص در ایران كاری خیلی سخت و با موانع و مشكلات فراوان روبه رو است، به صدمه شناسی، بحث و پژوهش كارشناسی فراوان نیاز دارد.
او همینطور خاطرنشان كرد: اعلام آمارها در ایران بخصوص در صنعت گردشگری همواره یكی از موضوعات چالش برانگیز، خبرساز و پرحاشیه بوده و خواهد بود؛ به طوریكه خیلی از مدیران عالی كشور تا سر حد امكان تلاش می كنند از اعلام عمومی آمارهای تحت مدیریت خود فاصله بگیرند.
سیستم آمارگیری گردشگری از سال ۱۳۸۶ در پلیس مهاجرت افتتاح شد. تا پیش از این سال آماری از گردشگران وجود ندارداو افزود: از ابتدای سال ۹۷ كه به مرور آمار رشد گردشگران خارجی ورودی به كشور از جانب سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعلام شد، به مانند گذشته شاهد بازتاب و بازخورد منفی در دو سطح عمومی و تخصصی بخصوص در نزد فعالان بخش خصوصی گردشگری بودیم، به طوریكه در سطح گسترده صحت این آمار به صورت جدی زیر سوال قرار گرفته است.
پوینده با طرح این پرسش كه آیا به نظر او، آمار رشد ۵۱ درصدی گردشگران خارجی ورودی به كشور در شش ماهه گذشته واقعی است یا غیر واقعی؟ به پیشینه این آمارگیری ها در زمان مسؤولیتش در دفتر برنامه ریزی گردشگری خارجی پرداخت و به ایسنا اظهار داشت: جمع بندی آمار گردشگران خارجی ورودی به كشور در هر ماه و هر سال بخصوص از سال ۱۳۸۶ تا كنون از جانب پلیس مهاجرت نیروی انتظامی كه پرسنل آن در بیشتر از ۸۰ نقطه صفر مرزی وظیفه كنترل گذرنامه ها را دارند، انجام شده و به سازمان میراث فرهنگی و برخی دیگر از نهادها اعلام می گردد.
وی افزود: در سال ۸۶ در نبود حساب های اقماری گردشگری بعنوان مدیركل وقت گردشگری خارجی مسؤولیت پیدا كردم با همكاری پلیس مهاجرت ناجا به تولید آمار ملیتی و برخی دیگر از آمارهای پایه اقدام كنم كه این مهم به سختی و با همكاری پرارزش پلیس مهاجرت ناجا و با تغییر نرم افزار و سخت افزارهای ذی ربط در نقاط صفر مرزی بدون تامین بودجه ای خاص انجام شد، ازاین رو آمارهای اعلامی تطبیقی فعلی بر اساس سال ۸۶ است كه تا پیش از آن هیچ آماری در این خصوص و به تفكیك ملیت، جنسیت، مقصد سفر، مدت زمان ماندگاری وجود نداشته و خبری نشده كه در جدول های آماری سازمان جهانی جهانگردی هم جالی خالی آن ها مشخص بود.
پوینده با یادآوری این كه آمار پلیس مهاجرت كه اكنون منبع سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می باشد، كلیه شهروندان خارجی را كه به صورت قانونی و با استفاده از مرزهای رسمی هوایی، زمینی و دریایی وارد كشور می شوند، در بر می گیرد، اظهار داشت: افرادی كه با گذرنامه سیاسی، خدمت و عادی و با هر انگیزه ای به ایران سفر می كنند؛ همچون خریدهای مرزی، تجارت، راننده های حمل و نقل زمینی یا ترانزیتی، تحصیل، درمان، تفریح، زیارت، هیات های سیاسی، اقتصادی، مستشاران نظامی و غیره در این آمار لحاظ می شوند. هرچند كه بنا به تعریف سازمان جهانی جهانگردی سفرهایی كمتر از ۲۴ ساعت در زمره گردشگری نیست.
این كارشناس گردشگری درباره لحاظ شدن سفرهای نیم روز در آمار پلیس به اظهارات مونسان ـ رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ استناد كرد و اضافه كرد: این آمد و شدها در «مرزهای آزاد»، محاسبه نمی گردد.
تمام اتباع خارجی كه با گذرنامه سیاسی، خدمت و عادی و با هر انگیزه ای به ایران سفر می كنند، همچون خرید مرزی، تجارت، راننده های حمل و نقل زمینی یا ترانزیتی، تحصیل، درمان، تفریح، زیارت، هیات های سیاسی، اقتصادی، مستشاران نظامی و غیره، توریست شناخته می شوندوی همینطور اظهار نمود: اتباع خارجی كه از این مرزها به كشور وارد می شوند معمولا برای خرید، دو سه روز اقامت دارند ازاین رو در تعریف سازمان جهانی جهانگردی قرار می گیرند و از آنجائیكه تولیدات ملی ما را می خرند و به اشتغال و اقتصاد كشور ما كمك می كنند، گردشگران ارزشمندی به شمار می آیند. آن ها حتی در سال های گذشته برای خرید لوازم خانگی به ایران سفر می كردند ازاین رو اگر اتباع خارجی با سفر به كشوری، فرصت شغلی را اشغال نكنند، توریست محسوب می شوند.
او، ۵۱.۵ درصد رشدی را كه به تازگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از ورود گردشگران در شش ماه نخست امسال اعلام نموده و همینطور عدد ۵ میلیون و ۱۱۴ هزار نفری كه در سال ۹۶ به كشور وارد شده اند، نزدیك به واقعیت دانست و درصد خطای آنرا با عنایت به پایش ها و تحلیلی هایی كه تا سال ۹۶ انجام داده است، كمتر از ۵ درصد برشمرد و اظهار داشت: یقین دارم آمار گردشگران ورودی به ایران با عنایت به درنظر نگرفتن سفر ایرانی ها مقیم خارج از كشور، بیشتر از آنچیزی است كه اعلام می گردد.
این مقام اسبق گردشگری افزود: بیشتر كشورها همچون تركیه با همین منطق، آمار گردشگری را اعلام و ترددهای مرزی را هم شمارش می كنند. بطور قطع تمام ۴۰ میلیون نفری كه به تركیه سفر كرده اند، انگیزه تفریحی و یا تاریخی نداشته اند.
پوینده اظهار داشت: تركیه همواره اعلام نموده آلمان ها بیشترین گردشگران ورودی به این كشور هستند. سوال این است چرا در كل اروپا آلمان ها اشتیاق زیادی برای سفر به تركیه دارند؟ بررسی های زیادی در این باره انجام داده ام و حتی یك بار شخصا از وزیر گردشگری این كشور سوال كردم و به این نتیجه رسیدم كه ترك ها بزرگترین جمعیت مهاجر در آلمان را تشكیل می دهند و بطور قطع با گذرنامه آلمانی به تركیه سفر می كنند كه ترددهای آن ها به نام گردشگران آلمانی ثبت می گردد كه بر مبنای نظر سازمان جهانی جهانگردی می توان آن ها را بعنوان گردشگران خارجی ورودی به كشور تركیه محاسبه كرد.
وی ادامه داد: این مورد درباره ایرانی های مقیم خارج از كشور هم می تواند صادق باشد و آمار ورودی آن ها به داخل كشور باید در زمره گردشگران خارجی ورودی به ایران لحاظ شود كه اكنون این اتفاق صورت نمی گیرد؛ چون كه بیشتر آن ها با گذرنامه ایرانی خود به كشورمان سفر می كنند، ازاین رو در آمار پلیس بعنوان توریست ورودی محاسبه نمی شوند، اما هنگام خروج شمارش و در آمار گردشگران خروجی لحاظ می شوند، درحالی كه آن ها ارز قابل توجهی به ایران وارد می كنند.
او معتقد است: اگر چهار میلیون ایرانی مقیم خارج از كشور ـ به استناد آمار وزارت امور خارجه ـ به صورت متوسط هر چهار سال یك بار به ایران سفر كنند، باید یك میلیون نفر دیگر به آمارهای سالانه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اضافه شود.
این كارشناس گردشگری تصریح كرد: آمار گردشگران ورودی به ایران در سال ۹۶ با درنظر گرفتن تعریف سازمان جهانی جهانگردی و حتی با عنایت به سیستم آمارگیری در كشورهای دیگر همچون تركیه بطور قطع بیشتر از ۶ میلیون نفر بوده و دلیل ندارد آماری را كه به واقعیت نزدیك است را زیر سوال ببریم.
اگر اتباع خارجی با سفر به كشوری، فرصت شغلی را اشغال نكنند، توریست محسوب می شوندعضو پیشین شورای عالی مشورتی گردشگری كشور اظهار داشت: حتی برخی رسانه ها به تحلیل محتوای آمار توجهی ندارند و فقط به نقد عدد كلی آن می پردازند و ۵ میلیون و یا ۵۱ درصد رشدی كه طبق مستندات به واقعیت و تعریف سازمان جهانی جهانگردی نزدیك است را نقد می كنند. ما هم باور داریم كه این عدد برای كشوری با چنین ظرفیتی كم است، حتی ۲۰ میلیون توریست هم برای ایران عددی نیست و تایید می نماییم كه از برنامه و چشم انداز گردشگری بسیار عقب هستیم، اما چرا محتوای این آمار را پردازش و نقد نمی نماییم.
او با تاكید بر ضرورت پالایش آمارهای خام پلیس مهاجرت، اظهار داشت: بررسی این آمار حاكی از این است كه از سال ۹۶ تا كنون سفر گردشگران اروپایی به ایران با افت روبرو بوده است. پالایش، پردازش و تحلیل های آماری باید مبنای سرمایه گذاری ها و برنامه ریزی ها قرار گیرد كه متاسفانه اكنون این اتفاق رخ نمی دهد. در این خصوص سازمان میراث فرهنگی می تواند به مانند سایر كشور ها جزئیات آمار ماهانه را رسانه ای كرد تا بستر نقد و بررسی و پژوهش و پایش این آمار برای كارشناسان، سرمایه گذاران و اساتید زی ربط فراهم گردد.
پوینده افزود: دفتر برنامه ریزی گردشگری خارجی از سال ۸۶ و پس از طریق اندازی این سامانه در پلیس به پالایش و پردازش آن آمارها می پرداخت، بطوریكه سال ۸۷ ـ ۸۸ حدود ۱۰۰ صفحه تحلیل آماری برای مقامات سازمان و مقامات دولتی و بخش خصوصی تهیه و عرضه می شد، ولی اكنون به اعلام كلی آمار گردشگران بسنده می گردد.
وی بیان كرد: به یاد دارم چند سال پیش برای اولین بار آمار گردشگران خارجی كه به صورت مستقیم و از یك مبدا خارجی وارد استان خراسان رضوی می شوند از رشد قابل توجهی در قیاس با تهران برخوردار بود، بطوریكه برای اولین بار در كشور این اتفاق افتاد؛ آمار گردشگران خارجی كه به صورت مستقیم از یك مبدا خارجی وارد این استان می شوند از تهران پیشی گرفت و ما هم اكنون شاهدیم كه خط پروازی مشهد با حدود ۳۰ مسیر خارجی برقرار شده است. این آمار می تواند مبنای سرمایه گذاری و برنامه ریزی برای مدیران استان و كشور در خیلی از نهادها باشد. با این وجود بیشتر مدیران استانی علاقه ای به پالایش آمارها ندارند. آن ها ترجیح می دهند كار توصیفی انجام دهند و معمولا آگاه نیستند چه تعداد با چه ملیتی به چه انگیزه ای و برای چند روز به استان شان سفر می كنند. حتی نمی دانند دلایل افت سفر گردشگری در آن استان چیست. این ها اطلاعاتی است كه باید از آمار كلی پلیس پردازش شود.
او معتقد است: آمار پلیس را حتی تا ۳۰۰ صفحه می توان پایش و پردازش كرد، اما چون زمان بر است و زیرساخت آن در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تعریف نشده، هم اكنون ما شاهد ضعف بسیاری در تولید آمارهای هر سه بخش تخصصی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستیم، ازاین رو طبیعی است كه برنامه ریزی ها، سیاست ها و اولویت ها هم درست انتخاب و اجرایی نشود.
مركز آمار به بهانه محدودیت منابع مالی تا كنون به تكلیف قانونی خود جهت راه اندازی حساب اقماری عمل نكرده استاین مقام اسبق گردشگری سپس به حلقه مفقوده «حساب اقماری» در گردشگری اشاره نمود و اضافه كرد: در برنامه چهارم توسعه به مركز آمار تكلیف شد با همكاری فنی سازمان جهانی جهانگردی و با نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این حساب راه اندازی كند. جلسه های متعددی تا سال قبل هم برگزار شد، ولی تا كنون به این تكلیف قانونی، عمل نشده است. دلیلی كه مركز آمار تا كنون همواره بیان كرده مشكلات و محدودیت های مالی و در اولویت نبودن این طرح برای آن سازمان بوده است. آن ها از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درخواست داشتند تا منابع مالی لازم را تامین كند. در هر صورت این تكلیف قانونی باید هر چه زودتر از جانب مركز آمار و با همكاری بانك مركزی و سازمان میراث فرهنگی اجرایی شود. صنعت گردشگری اكنون بیشتر از هر زمان دیگری به تولید این حساب های اقتصادی نیاز دارد و این مساله پیش نیاز جدی و واقعی هر نوع تصمیم گیری، سرمایه گذاری و برنامه ریزی در حوزه گردشگری كشور است.
وی اظهار داشت: وقتی حساب اقماری و یا تحلیل آماری وجود نداشته باشد، برنامه جامع گردشگری را چگونه می توان طراحی كرد. پیش نیاز تدوین دقیق برنامه جامع گردشگری كشور تولید و پایش دقیق آمار گردشگری به تفكیك كلیه استان ها و مقاصد گردشگری كشور است. برای بروز رسانی برنامه جامع تهیه شده در سال ۸۱ اكنون نیاز به تهیه آمارهای دقیق داریم كه این آمار اكنون در دسترس بوده و قابلیت پایش و پژوهش را دارد.
پوینده تصریح كرد: كارشناسان، مدیران و معاونت های تخصصی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باید بیشتر از قبل از انگیزه و توان لازم برای تولید آمارها برخوردار شوند. بدون تولید این آمار سیاست گذاری و برنامه ریزی ها از محتوای دقیقی برخوردار نبوده و سبب اتلاف انرژی و سرمایه ها بسیاری خواهد شد. با وجود محدودیت های مالی دولت و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای خروجی گرفتن بهتر و بهره وری و ارزش افزوده بیشتر در چارچوب و بستر رسیدن به اهداف عالیه گردشگری، تولید و پایش آمارهای تخصصی باید بسیار جدی دنبال شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب