گذری بر حمام تاریخی سقز كه به موزه تبدیل شد
به گزارش فراجا حمام حاج صالحی، تنها حمام تاریخی شهرستان سقز است كه امسال به موزه تبدیل شد.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، حمام حاج صالح از آثار صفوی شهر سقز است كه در دوران زندیه هم تغییراتی در آن داده شده است. این حمام كه قدیمی ترین حمام سقز به حساب می آید، شامل بخش های مختلفی چون بینه، سربینه، گرمخانه، خزینه، خلوتی ها و مخزن سوخت است و به علت مالكیت یكی از بزرگان سقز به نام حاجی صالح و فرزندان وی بر آن بدین نام معروف شده است.
این حمام مجموعه كاملی است، كه همه خصوصیت های یك حمام را دارد و شامل بخش های مختلفی چون بینه، سربینه، گرمخانه، خزینه، خلوتی ها، تون انبار(مخزن سوخت حمام)، سیستم آبیاری و فاضلاب است.
قدمت این حمام به دوران صفویه برمی گردد اما بخش هایی از آن در دوران زندیه به بنا الحاق شده و در واقع قدیمی ترین حمام به جا مانده در شهر سقز است.
در مقطعی از زمان شخصی به اسم حاجی صالح كه از رجال صاحب سقز بوده نسبت به خرید این بنا اقدام نموده و از همین رو به حمام حاج صالح مشهور شده است، اما با عنایت به سبك معماری و دیگر شواهد موجود، بانی حمام شخص دیگری غیر از حاجی صالح بوده است.
ورودی اصلی حمام، در بخشی از بازار سقز موسوم به بازار پله ها واقع شده كه متاسفانه به علت تغییر كاربری بخش اعظم این ضلع حمام، ورودی اصلی حمام هم به یك درب كوچك فلزی محدود گشته است.
این ورودی محدود به وسیله یك دالان كوتاه مستقیما به قسمت بینه مرتبط می باشد و در واقع بخش دیگری از معماری حمام كه همانا هشتی ورودی می باشد، در این قسمت از بین رفته است.
هشتی ورودی در حمام های تاریخی فضایی شش یا هشت ضلعی بوده كه سه بخش ورودی اصلی- راه پله ارتباطی پشت بام و بینه را به هم وصل می كرده است.
فضای داخلی حمام هم چون اغلب حمام های تاریخی دارای پوششی آهك بُری شامل نقوش هندسی-اساطیری-صحنه شكار –فرشته های بالدار-لنگر آویزان –شیر و خورشید – نقوش گیاهی و كادربندی های متنوع است.
كادربندی و آهك بُری های سقف و دیوارها و حجاری ستون ها از تزئینات بناست، آهك بری در حمام همان كاربرد گچبری در بناهای دیگر را دارد، در تزئین و معماری حمام از گچ استفاده نمی كنند چون در فضای بخارآلود و مرطوب آن مقاومت خویش را از دست داده و می ریزد در حالیكه رطوبت به استقامت آهك هم كمك می نماید.
ستون های سنگی حمام سه تكه بوده و مقطعی هشت ضلعی دارند، نورگیرها در مركز هر گنبد نور بیرون را به داخل محیط حمام می كشانند.
حفره های حجاری شده در سكوها هم بعنوان جاكفشی استفاده می شده است و افراد در مدتی كه در حمام مشغول استحمام بوده اند، دمپایی های چوبی به پا داشته اند.
آب گرم مورد نیاز برای استحمام را از درون خزینه با سطل بیرون می كشیده اند، در زیر خزینه «دیك هفت جوش» حمام قرار می گرفته و آنرا گرم می كرده است، البته غوطه خوردن در آب خزینه خود بخشی از مراحل استحمام و در واقع آخرین مرحله بوده است.
مساحت كل بنای حمام حدود ۹۰۰ متر مربع است كه دارای نقشه و پلان طولی است و تمام بخشها و قسمتهای یك حمام تاریخی شامل ورودی و هشتی-بینه-میاندر-سرویس بهداشتی-سربینه-خلوتی-نظافتخانه-خزینه-منبع آب و تون را در خود دارد.
فظاهای معماری در سه شكل هندسی مربع-مستطیل و شش ضلعی تركیب و شكل گرفته است، مصالح بكار رفته در ساخت حمام شامل سنگ لاشه-سنگ مرمر-آجر و ملات گل آهك و ساروج است.
حمام «حاج صالح» از آغاز ساخت تا سال ۱۳۵۴ حمام عمومی بوده و از این سال تا سال ۱۳۷۳ به زورخانه تغییر كاربری داده شده است. از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۱ متروكه بوده و در این سال اداره كل میراث فرهنگی استان كردستان آنرا به تملك خود در آورده و به شماره ۲۸۳۰ در لیست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب