خانه ها شواهد تاریخی آتشگاه اردبیل را محصور كرده اند
فراجا: سطح محوطه ی تاریخی «آتشگاه» محصور در میان خانه های روستای «آتشگاه» در اردبیل، از بقایای معماری دوران اخیر كه براثر زلزله دهه ۷۰ تخریب و متروك شده، پوشیده شده و مردم منطقه در آن خاكبرداری و دخل و تصرف می كنند، یعنی شاهد ورود صدمه بسیار جدی و همینطور تهدیدات پیرامونی در این محوطه ایم كه احتیاج به پژوهش های جدی را برای حفاظت بیشتر از این محوطه را دوچندان می كند.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، محمد علیزاده سولا - سرپرست هیأت گمانه زنی محوطه تپه آتشگاه - با بیان این خبر اظهار داشت: بر مبنای شواهد بدست آمده از گمانه زنی های باستان شناسی، آغاز استقرار در محوطه آتشگاه اردبیل به اواسط هزاره اول قبل از میلاد برمی گردد و بقایای دیواره های سنگی مستحكمی كه در چند گمانه این محوطه شناسایی شده احیانا مربوط به دیواره دفاعی یك قلعه استقراری است.
این دیرینه شناس با بیان این كه برجستگی این تپه نسبت به زمین های مجاور كه دورتادور آنرا خانه های روستایی گرفته و از سمت جنوب محدود به دره است، كاملا آشكار بوده و سطح آن از بقایای خانه های قدیمی و تخریب شده روستائیان در جریان زلزله دهه ۷۰ پوشیده شده است، افزود: دیوارهای سنگ چین، نخاله های ساختمانی و فضولات حیوانی سطح گسترده ای از محوطه را پوشانده و فقط بخش كوچكی از شمال و غرب محوطه سالم به نظر می آید.
او با اشاره به اینكه بر مبنای شواهد سفالی موجود در سطح محوطه قدمت این تپه به دوران تاریخی تا قرون میانی اسلامی نسبت داده شده، بیان كرد: وسعت این محوطه در حدود ۱۴۰ متر طول شمالی - جنوبی و ۱۳۰ متر عرض شرقی – غربی است كه بیشتر دانسته های ما از دوران مختلف شمال غرب بر مبنای جستجوهای صورت گرفته پیرامون دریاچه ارومیه است.
وی با اشاره به این كه به جز چند مورد كاوش به صورت پراكنده در گورستان های استان اردبیل، هنوز پروژه های مطالعاتی چندانی مانند كاوش یا بررسی و شناسایی به صورت سیستماتیك در این منطقه (شهرستان سرعین) صورت نگرفته است و می توان با اتكاء به داده های باستان شناختی دست اولِ حاصل از انجام بررسی باستان شناختی در شهرستان سرعین و كاوش محوطه های شاخص مانند آتشگاه خلاء های مطالعاتی موجود در شرق شمال غرب را تا حدودی پر كرد.
او از دیگر لزوم های انجام این پروژه را در شناسایی آثار و محوطه های در بردارنده شواهد مربوط به دوران تاریخی یا بقایای آتشكده یا آتشگاه های مربوط به آن دوران در شرق آذربایجان دانست و اظهار داشت: همچنان كه اشاره شد این منطقه از فقیرترین مناطق ایران از منظر مطالعات دیرینه شناسی است و با عنایت به انجام نشدن مطالعات، بررسی و شناسایی و گمانه زنی دیرینه شناسی در منطقه، این مورد اهمیت ویژه ای پیدا كرد.
علیزاده سولا وضعیت كنونی محوطه آتشگاه را محصور در میان خانه های روستا توصیف كرد و اظهار داشت: سطح آن هم از بقایای معماری دوران اخیر كه براثر زلزله دهه ۷۰ شمسی تخریب و متروك شده اند، پوشیده شده و همواره توسط اهالی خاكبرداری و دخل و تصرف می شود. از جانب دیگر با عنایت به شواهد موجود بخش عمده ای از خانه های فعلی روی قسمت هایی از محوطه كه دارای بقایای فرهنگی هستند، قرار گرفته اند.
وی توضیح داد: در مجموع شاهد ورود صدمه بسیار جدی و همینطور تهدیدات پیرامونی بر این محوطه ی مهم و شاخص هستیم كه ضرورت انجام پژوهش های جدی و هم انجام گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم این محوطه را برای حفاظت بیشتر از این محوطه و كسب اطلاعات تكمیلی، دوچندان می كند.
سرپرست هیأت دیرینه شناسی با اشاره به اینكه در این فصل از كار میدانی با عنایت به وسعت محوطه و اشغال سطح گسترده ای از محوطه توسط خانه های روستایی، ۲۶ گمانه آزمایشی به وجود آمد، اضافه كرد: بر مبنای داده های فرهنگی حاصل از این گمانه زنی، علاوه بر این كه محدوده كلی عرصه و حریم محوطه تاریخی مشخص شد، دو دوره اصلی استقراری هم شناسایی شدند.
او با تاكید بر این كه بر مبنای شواهد موجود آغاز استقرار در این محوطه به اواسط هزاره اول پیش از میلاد برمی گردد، افزود: بقایای دیواره های سنگی مستحكمی در چند گمانه در جهات شمالی و شمال شرقی شناسایی شده كه احیانا مربوط به دیواره دفاعی یك قلعه استقراری باشد.
وی شاخص ترین داده های سفالی بدست آمده از این محوطه را مربوط به این دوران را بقایای ظروف لاله ای شكل و سفال های منقوش دارای نقوش مثلثی دانست و با اشاره به این كه قطعات خیلی از سفال های منسوب به سفال های سبك اردبیل از این گمانه ها بدست آمده اند، اظهار نمود: از بیشتر گمانه های بخش شرقی و جنوبی محوطه هم سفال های مربوط به قرون میانی ( ۴ تا ۸ ) اسلامی شناسایی شدند كه پراكندگی آنها در بخش گسترده تری از محوطه قابل مشاهده بود.
سرپرست هیأت دیرینه شناسی محوطه تاریخی آتشگاه، نتایج اولیه این گمانه زنی را نمایانگر این مورد دانست كه محوطه در اواسط هزاره اول پیش از میلاد شكل گرفته و اضافه كرد: این محوطه تا دوران اسلامی مسكونی بوده و بعد از اسلام یعنی از سده ی چهارم تا هشتم قمری هم استقراری بزرگ تر و وسیع تر در این منطقه شكل گرفته است.
برپایه گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، روستای«آتشگاه» یا «آغ امام» از توابع بخش سبلان در هفت كیلومتری شمال سرعین و در فاصله ۱۸ كیلومتری شمال شرق اردبیل و در دامنه قله سبلان قرار دارد، تپه ی آتشگاه هم در مركز روستای آتشگاه و روبروی مسجد جدید این روستا با ارتفاع حدودا هشت متری از سطح زمین های پیرامون مسجد و ارتفاع ۲۵ متری از دره ضلع شرقی قرار گرفته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب