حقیقت حمام خسرو آقا را چه كسی فاش می كند؟
به گزارش فراجا مبحث تخریب حمام خسرو آقا، بعد از رسانه ای شدن اظهارت رئیس سابق اداره كل میراث فرهنگی استان اصفهان و هم چنین معاون عمرانی اسبق استانداری اصفهان در ایسنا، بار دیگر بر سر زبان ها افتاده تا بلكه از چهره حقیقی عاملان تخریب این اثر معماری دوران صفوی، پرده برداشته شود. در متن پیش رو، روایت حمید عظیمیان و ناصر آرمان پناه را درباره ماجرای حمام خسرو آقا می خوانید.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، پس از انتشار گزارش «رازی كه بر ملا شد» و هم چنین نشر سخنان «عبدالحسین سیف اللهی» معاون عمرانی سابق استانداری اصفهان در گزارشی با عنوان «حمام خسرو آقا را فرح خراب كرد نه من»، «حمید عظیمیان» شهردار سابق اصفهان و «ناصر آرمان پناه» مشاور سابق استانداری اصفهان و سرپرست اسبق دفتر عمران امام(ره) در گفتگو با خبرنگار ایسنا به ارائه‌ی مطالبی در مورد حمام خسرو آقا و ماجرای تخریب آن پرداختند و به اظهارات انتشار یافته از جانب رئیس سابق اداره كل میراث فرهنگی استان اصفهان و هم چنین معاون عمرانی اسبق استانداری اصفهان واكنش نشان دادند.
اظهارات حمید عظیمیان، شهردار سابق اصفهان درباره تخریب حمام خسرو آقا بدین شرح است:
بدون حضور من، شهردار منطقه سه را صدا زدند
تصمیم گیری های مربوط به حمام خسرو آقا در آن جلسه ای صورت گرفت كه در استانداری برگزار گردید و نشستند و صورت جلسه ای را نوشتند. امضای من هم هیچ جا نیست و درواقع در جریان آن جلسه نبودم اما متأسفانه آقای كریمیان، شهردار منطقه سه در جریان بوده است. اصلاً از من نخواستند كه در آن جلسه بروم و بدون حضور من، شهردار منطقه سه را صدا زدند و شهردار منطقه هم نیامد از من اجازه بگیرد كه چنین برنامه ای است و چه كار كنم. من در جریان قرار گرفتم كه آنها در استانداری جمع شده اند و صورت جلسه ای برای ساماندهی حمام نوشته اند ولی متأسفانه كار از كار گذشته بود.
میراث مقصر بود
در تخریب حمام خسرو آقا شهرداری منطقه سه و اداره میراث فرهنگی شركت داشته اند و اداره میراث فرهنگی مقصر بود، چون در همان جلسه ای كه برای ساماندهی این حمام در استانداری تشكیل شده، شركت كرده و صورت جلسه را امضا نموده است، درحالی كه نباید به این قضیه وارد می شد. اصلاً این حرف آقای مهندس سیف اللهی حقیقت ندارد كه گفته است شهردار منطقه سه مبحث تخریب حمام خسرو آقا را با من هماهنگ كرده است، این مساله درست نیست.
قرار بود حمام را جابه جا كنیم
من آن زمان سفری به رومانی داشتم و آنجا پروفسوری را دیدیم كه كارش جابه جایی كلیساها و ساختمان های تاریخی بود و او را به اصفهان دعوت كردم تا در مورد جابه جایی حمام خسرو آقا به جایی بین عالی قاپو و چهل ستون تصمیم بگیریم. ایشان آمد و حمام را دید و یك سمینار در شهرداری برگزار كرد و همه مهندسان آمدند و نقطه نظرات و ایده های این پروفسور را شنیدند. بعد مرحوم آقای كازرونی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی كشور اظهار داشت كه «لازم نیست این جابه جایی را رومانیایی ها انجام دهند و خودمان انجام می دهیم» و گفت ما در كجا و كجا، قبر و بناهایی را جابه جا كردیم و خودمان بلدیم این جابه جایی را هم انجام دهیم و از سویی رقم پیشنهادی رومانیایی ها هم پول خیلی سنگینی بود و مهندس كازرونی اظهار داشت كه ما خودمان دنبال این بودیم كه حمام را جابه جا نماییم. ما باید از میراث فرهنگی اجازه می گرفتیم و حمام را جابه جا می كردیم. میراث فرهنگی هم با جابه جایی حمام مخالفتی نداشت و می گفت لازم نیست خارجی ها انجام دهند و خودمان انجام می دهیم.
تمام اسنادش هم موجود است، بعد آقایان رفتند در استانداری نشستند و خودشان یك تصمیماتی گرفتند. من در جریان بودم كه رفته اند در استانداری و جلسه داشته اند و صورت جلسه نوشته اند اما اینكه چه تصمیمی گرفته اند را در جریان نبودم چون بین برگزاری این صورت جلسه تا تخریب حمام خیلی زمان كمی بود.
یك دفعه گفتند در استانداری صورت جلسه نوشته اند!
تكنولوژی جابه جایی ساختمان ها دیده بودم كه با یك مكانیسم هایی حتی ساختمان های 10 طبقه را هم جابه جا می كنند؛ ما در این حال و هوا بودیم كه یك دفعه متوجه شدیم كه گفتند در استانداری صورت جلسه ای را در مورد حمام خسرو آقا نوشته اند. من اصلاً نه به آن جلسه دعوت شده بودم و نه با من هماهنگ شده بود و زمانی در جریان قرار گرفتم كه گفتند آنجا صورت جلسه ای درباره حمام تنظیم شده است ولی اینكه می خواهند زیرگذر بزنند، حمام را تخریب كنند یا پُر كنند را نمی دانم.
البته محل حمام به لحاظ امنیتی برای عابرین به خصوص گردشگر ها مساله بوجود آورده بود چون به خوبی نگهداری و ایمن سازی نشده بود و شكایت هم درباره اش زیاد بود. سال 58 در حمام به علت بدنامی اش بمب گذاری شد و بعد، كمی مرمت شده بود اما میراث فرهنگی بودجه نداشت و مرمتش این بود كه می آمد یك سیم بوكسل می كشید یا یك سنگ را جابه جا می كرد و می رفت دو سال بعد می آمد.
چهل سال است سقف مسجد امام بازسازی می شود!
چهل سال است كه داریم نگاه می نماییم همیشه دارند سقف مسجد امام را بازسازی می كنند! یك آجر می گذارند و سه ماه بعد می آیند! در واقع حمام خسرو آقا بازسازی نشده بود و گاهی یك تعمیر كوچكی می كردند ولی شكایت و پا شكستن و سقوط و حضور معتاد و زباله دانی شدن حمام خیلی وسیع بود چون آنجا هم مساله شلوغی بود اما اصلاً مبحث تخریب حمام در شهرداری مطرح نبود و كسی به ما چیزی نگفت چون ما اصلاً در فكر جابه جایی حمام بودیم.
در زمان رژیم سابق هم مصوبه ای به تصویب رسیده است از سوی مقامات بالای آن رژیم كه این حمام به جایی بین كاخ چهل ستون و عمارت عالی قاپو منتقل شود. حتی هزینه های آن هم پیشبینی شده بود كه یك بخشی را استانداری و بخش دیگر را هم قرار بود سازمان برنامه ریزی كل كشور تأمین كنند تا این حمام به آن منطقه منتقل شود. دستور تخریب حمام در رژیم گذشته مطرح نبود بلكه جابه جایی آن بود كه توسط فرح پهلوی عنوان شد و مكاتبات و اسناد آن موجود است حتی بودجه‌ی آن هم تعیین شده بود نه دستور تخریب. من خودم اسنادش را دیدم كه استاندار اصفهان در این خصوص نامه نوشته بود و نصف بودجه برای جابه جایی را استانداری اصفهان نصف آنرا هم سازمان برنامه ریزی كل كشور تقبل كرده بود.
ناصر آرمان پناه، مشاور سابق استانداری اصفهان و سرپرست اسبق دفتر عمران امام(ره) هم به خبرنگار ایسنا چنین اظهار داشت:
طاق حمام پس از انقلاب حفظ شده بود
اعتقادات انسان باید بر اساس اطلاعاتش باشد و آدم ها باید اهداف پاكی داشته باشند مخصوصاً خبرنگاران و نویسندگان باید خالصانه بنویسند. آقای مهندس منتظر از نظر من انسان بسیار باسواد، دانا و مطلعی است و من نه تنها ایشان بلكه اغلب معماران و شهر سازان شهر را می شناسم؛ همچون مرحوم مهندس هادی میرمیران كه یكی از بهترین معماران خاورمیانه بود. آشنایی من با آقای منتظر مربوط به پیش از مرحوم مهندس میرمیران است كه یادم است مهندس منتظر، طرحی برای مسجد عبدالرزاق واقع در خیابان عبدالرزاق طراحی كرد و حتی دستور ساخت موكت آنرا هم داد.
حمام خسرو آقا وضعیت بدی داشت و مسائلی آنجا صورت گرفت كه آنرا ویرانه كرده بود. یادم است كه مرحوم آیت الله زاده شیرازی می گفتند آن حمام را ساخته اند تا بازار هجمه پیدا نكند و بافت بازار خراب نشود. مبحث ادامه‌ی خیابان استانداری هم از خیلی قدیم مطرح بود. پس از انقلاب، یعنی زمانی كه من مشاور آقای بجنوردی استاندار وقت اصفهان و سرپرست دفتر عمران امام بودم در این حمام بمب گذاری شد كه كسی متوجه عاملان آن نشد اما بهرحال علیرغم این اتفاق، طاق حمام حفظ شده بود.
چند سال بعد یعنی همان سالی كه حمام كاملاً خراب شد به تاریخ فروردین 1374 و پیش از ماجرای تخریب حمام آقای منتظر به من تلفن كردند و من را برای صرف صبحانه به خانه شان دعوت نمودند، خانه آقای منتظر در نزدیكی دبیرستان شهدای ادب بود. من همراه با آقای مهندس رضا احمدی كه آن زمان مدیر سازمان مسكن بود به خانه آقای منتظر رفتیم؛ اما آقای روانفر مدیر میراث فرهنگی استان اصفهان با ما نبود. همان جا چون آقای منتظر صاحب نظر بود به او گفتم حیف است كه «حمام خسرو آقا به دخمه تبدیل گشته است و وضعیت بدی دارد و بیایید فكری درباره آن بكنید.» آن روز ابداً در مورد اینكه آقای مهندس سیف الهی و یا فرد دیگری می خواهد حمام را خراب كند حرفی زده نشد.
در صورت جلسه نوشته بودیم حمام تعمیر شود
بعد هم دقیقاً نمی دانم چه زمانی بود اما یك روز دیگر یا همان روز همراه با آقای منتظر و آقای احمدی مدیر سازمان مسكن وقت به محل حمام رفتیم. در روز دیگری هم به اتفاق مرحوم آقای مهندس سراج الدین كازرونی و آقای روانفر به محل حمام آمدیم و مرحوم مهندس كازرونی به من اظهار داشت كه می خواهیم برای حمام كاری نماییم. وقتی با مرحوم كازرونی در محل حمام بودیم گفتیم «محور كار با كیست؟» مرحوم مهندس كازرونی گفت «محور كار معاونت عمرانی آقای مهندس سیف اللهی است.» و با آقای سیف اللهی صحبت كردیم و روز دوشنبه پیش از ولادت حضرت رضا(ع) در سال 74 در دفتر آقای سیف اللهی جلسه ای با حضور من و آقای روانفر رئیس اداره میراث فرهنگی استان اصفهان، آقای حسن كریمیان شهردار وقت منطقه سه، آقای سیف الهی معاون عمرانی وقت استانداری اصفهان و آقای اُخروی رئیس سازمان تأمین اجتماعی استان اصفهان برگزار گردید.
مرحوم آقای كازرونی به علت علاقه ای كه به من داشت از من خواست به آن جلسه در دفتر آقای مهندس سیف اللهی بروم. در نهایت صورت جلسه نوشتیم كه از خیابان استانداری و محل گنبد گویا كه الان دانشگاه هنر اصفهان است با استفاده از TBM یك زیرگذر با شیب زده شود و از زیر حمام عبور كند و بافت بازار به هم نریزد و از آن طرف بازار جلوی مسجد حكیم بیرون بیاید. ضمن اینكه در صورت جلسه نوشته بودیم كه حمام استقامت ندارد و باید هرچه سریعتر تعمیر شده تا خراب نشود.
و حمام خراب شد...
تا اینكه تخریب حمام اتفاق افتاد! یادم است كه خانه‌ی ما در خیابان نظر شرقی بود، روز پس از تنظیم صورت جلسه در دفتر آقای مهندس سیف الهی یعنی روز سه شنبه كه برابر با ولادت حضرت رضا(ع) بود آقای مهندس روانفر درِ خانه ام را زد و دیدم رنگش پریده است، حالش به هم خورد و من او را به داخل خانه ام آوردم و وی خاطرنشان كرد «اثری از حمام نیست و محل حمام را آسفالت كرده اند!» گفتم «عجب!» گفت «می خواهم بروم استعفا بدهم»، من گفتم «ابداً چون آدم باید مبازره كند و بجنگد!» به آقای جهانگیری استاندار وقت اصفهان تلفن كردم و ایشان هم اظهار داشت كه نباید آقای روانفر استعفا دهد. اما وقتی آقای روانفر حالش بهتر شد، رفت و استعفا داد. بهرحال كسی نفهمید چه كسی حمام را خراب كرد.
موضوع تخریب حمام از راه آقای مهندس كوپایی رئیس وقت سازمان نظام مهندسی استان اصفهان مورد پیگیری قرار|گرفت و شكایت كردند و مبحث به آقای رفسنجانی رئیس جمهور وقت كشیده شد. من و آقای مهندس كوپایی پیش از انقلاب جامعه مهندسان را ایجاد كردیم و ما همه با یكدیگر در راه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی و حفظ نظام و ارزش های آن در همه جا همراه بوده ایم و من خواهش می كنم چون آقای مهندس سیف اللهی معاونت عمرانی بود نباید به او افترا زده شود.
مسئولیت حرف آقای منتظر با خودش است
اینكه آقای مهندس منتظر گفته است كه من و آقای روانفر و آقای احمدی به او گفتیم سیف اللهی می خواهد حمام را خراب كند مسئولیت این حرفش با خودش است اما من چنین حرفی به ایشان نزدم. ماجرای ناراحتی بین آقای منتظر و آقای سیف الهی به ماجرای مترو برمی گردد كه یك مرتبه متروی اصفهان از جلوی بیمارستان شریعتی به چیزی برخورد كرده بود كه آقای منتظر گفتند آثار باستانی است و كار مترو را متوقف كرده بود، آن زمان آقای سیف اللهی رئیس مترو بود و مترو از آقای منتظر شكایت نمود.
میدان سوم اصفهان
اصفهان در قدیم شامل دو محله یهودیه و جی می شد و من فرزند محله جویباره یا جهانباره هستم كه از قدیم محله یهودیه نامیده شده است. در مدرسه فردوسی كه در شمال مرقد مرحوم علامه مجلسی قرار دارد تحصیل كرده ام و همیشه به آثار تاریخی و اصالت ها علاقه و توجه خاصی داشتم و آمدوشدم به مسجد جامع و مرقد آیت الله مجلسی زیاد بود. درواقع با میراث فرهنگی مأنوس بودم. وقتی هم كه مرحوم آقای مهندس كازرونی وزیر مسكن و شهرسازی و من مشاور وزارتخانه اش بودم همراه با او كارهای زیادی انجام دادیم اما یكی از مهم ترین كارهای ما این بود كه در سال 1365 با همكاری مرحوم مهندس هادی میرمیران، میدان سومی را برای اصفهان طراحی كردیم.
سلسله سلجوقی، میدان عتیق و صفویان میدان نقش جهان را برای اصفهان بوجود آورده بودند و من هم در آن سال وقتی در جلسه ای در وزارت مسكن و شهرسازی آن زمان مقامات شهرداری اصفهان حضور داشتند و مبحث اصفهان در میان بود دستم را روی جنوب سی وسه پل و محدوده‌ی كارخانه های قدیمی اصفهان گذاشتم و گفتم اینجا را به میدان سوم اصفهان به نام میدان نظام اسلامی تبدیل نماییم. همان جا مرحوم هادی میرمیران مبحث را گرفت و طراحی آنرا انجام و در شورایعالی معماری و شهرسازی ایران به تصویب رسید اما متأسفانه اجرای طرح را متوقف كردند و این نشان داده است كه تنگ نظری در ما مردم خیلی زیاد است.
حفظ آثار اسلامی واجب است
اصفهان جایی است كه به علت آثار آن كه حداقل هزارساله است دنیا به زیارتش می آید و حیف است به این آثار بی توجهی شود و باید در حفظ آنها كوشش كرد تا آیندگان به آن افتخار كنند. اغلب این ساختمان ها و مكان ها و آثار مورد عنایات مسلمانان بوده و عمدتاً آثار اسلامی و مقبره های ارزشمندِ عبادی و زیارتی و مساجد و تكایا هستند كه حفظ این آثار واجب است.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، مدیر منطقه سه شهرداری اصفهان روز گذشته -یكشنبه 24 شهریور ماه- اعلام نموده كه بازسازی فاز نخست حمام خسرو آقا در حال تكمیل است. مراحل این بازسازی با ساخت چهار حوض و قسمتی از گرمخانه و خزینه انجام شده و بازسازی دیگر بخش های حمام هم منوط به آزاد سازی قسمتی از خیابان حكیم است.
گزارش: شیرین مستغاثی، خبرنگار ایسنا(منطقه اصفهان)
منبع: فراجا
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب