جزئیات تازه از نقش برجسته ساسانی
به گزارش فراجا، مدیر میراث جهانی منظر دیرینه شناسی ساسانی فارس برپایه مشاهدات و بررسی های اولیه‌ی جزئیات نقش برجسته ساسانی تایید نمود که نقش برجسته ساسانی متعلق به یک بزرگ زاده ساسانی است و این احتمال را داد که تاریخ گذاری این اثر به قرن سوم میلادی مربوط باشد و از بخش مرکزی و جنوبی استان فارس جدا شده است. با این وجود همچنان پرسش های بدون پاسخ زیادی در رابطه با هویت و مکان واقعی این سنگ نگاره مطرح است.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، علیرضا عسگری چاوردی در مراسم رونمایی از نقش برجسته ساسانی که دوشنبه ۱۹ تیرماه در موزه ملی ایران در جمع خبرنگاران انجام شد، در رابطه با تاریخ گذاری این سنگ نگاره اظهار نمود: از قرن چهارم میلادی به بعد هنر ساسانی را به این شکل نداریم و قرن سوم میلادی، در زمان آغاز عصر ساسانی، قابلیت تاریخ گذاری برای این نقش برجسته را دارد.
مدیر میراث جهانی منظر دیرینه شناسی ساسانی فارس ضمن اشاره به احتمالاتی که در رابطه با استان فارس بعنوان خاستگاه این سنگ نگاره مطرح گردیده است، اظهار داشت: فارس خاستگاه ساسانیان است و از میان ۳۸ نقش برجسته ساسانی، حدود ۳۰ نقش برجسته در استان فارس شناسایی شده است. علاوه بر این، با عنایت به تمرکز مراکز مذهبی ساسانیان، به خصوص بین فیروزآباد، کازرون، بیشاپور و منظر ساسانی فارس، که ثبت جهانی شده است، احتمالا این اثر در همان حوزه منظر دیرینه شناسی ساسانی فارس قرار می گیرد، یعنی در حوزه کازرون، فراشبند و فیروزآباد و بخش مرکزی فارس. از نظر جنس سنگ هم حدودا در قسمت مرکزی و حاشیه جنوبی فارس تاریخ گذاری می شود.
این دیرینه شناس با تایید نظر پژوهشگاه میراث فرهنگی در رابطه با اینکه نقش برجسته یک بزرگ زاده ساسانی را به تصویر کشیده است، اظهار نمود: نقوشی که از سربازان ساسانی در بیشاپور داریم، چنین تشریفات و تزئیناتی ندارند. یک سرباز گردنبد ندارد و حرکت دست نشان داده است که یک شخصیت مهم و صاحب جاه است. لباس و تزئینات هنری روی آن، نشان داده است که یک فرد بسیار ممتاز در دوران ساسانی است.
وی در عین حال در رابطه با اینکه نقش برجسته یک پادشاه یا کرتیر (روحانی) ساسانی را به تصویر کشیده است، اطمینان نداشت و اظهار داشت که باید دراین زمینه بیشتر تحقیق شود.
مدیر میراث جهانی منظر دیرینه شناسی ساسانی فارس ضمن اشاره به حرکت دست در آن، که بیشتر در "صحنه های مذهبی" و یا در حالت "اشاره کردن" مشاهده شده است، اظهار داشت: با عنایت به حرکت دست در نقش برجسته مرد ساسانی، احتمال می دهیم نقش های دیگری هم در ادامه آن وجود داشته باشد، چون معمولاً یک نقش به تنهایی نمی تواند به یک چیزی اشاره کند.
عسگری چاوردی ضمن اشاره به دیگر جزئیات این نقش برجسته، همچون گردنبد مرد ساسانی، اظهار نمود: این گردنبد معمولاً در نقوشی حجاری شده که کارکرد مذهبی داشته است و حدودا در نقوش ایزدان و شخصیت های مذهبی اجتماعی ساسانی مشاهده شده است.
او افزود: حرکت دست نقش برجسته عموما رویکرد مذهبی دارد. سکون و ایستایی مرد ساسانی معمولاً در سنگ نگاره های انتهای دوره اشکانی و آغاز دوره ساسانی مشاهده شده است. همین حرکت دست را از نظر جبهه نمایی در نقش برجسته اردشیر یکم در همان قرن سوم میلادی در فارس داریم.
این دیرینه شناس اظهار داشت: از نظر تزئینات و چین لباس که کاملا فروافتاده است، یک نوع یکسانی با چین لباس نقش برجسته ادرشیر یکم مشاهده می شود. البته در این سنگ نگاره چون حالت ایستایی دارد، این چین افتاده است، اما به لحاظ هنری قابل اهمیت است، چون تناسب اجزا در این اثر هنری کاملا رعایت شده و نقش از نظر ابعاد هم بی نظیر است؛ چون که تمام نقش های ساسانی در ابعاد واقعی است و این تنها نقشی است که در ابعاد کوچکتر بوده، که مسئله مهمی است.
مدیر میراث جهانی منظر دیرینه شناسی ساسانی فارس افزود: اگر این نقش مکان یابی شود می توانیم شاهد پیدایش نقش های دیگری باشیم و آن منطقه احیانا از نظر سیاسی و مذهبی در قرن سوم میلادی می تواند خیلی مهم باشد. در قرن سوم میلادی، دوره ای که اردشیر یکم در مقابل فرهنگ اشکانی، ایران را باردیگر احیا می کند و شاپور یکم که بیشاپور را بنیان می گذارد و بهرام ها، فرزندان شاپور هستند که از همان سبک و سیاق آثار هنری پدران خود استفاده می نمایند.
این دیرینه شناس همینطور با عنایت به رد گذر آب و حفره ای که در میانه نقش برجسته مشاهده می شود، این احتمال را می دهد که سنگ نگاره در نزدیک یک چشمه و جریان فصلی آب بوده است.
نقش برجسته بزرگ زاده ساسانی در سال ۱۹۸۸ میلادی، حدود سال ۱۳۶۷ خورشیدی، همزمان با جنگ عراق با ایران، به شکل غیرقانونی از آب های جنوبی کشور خارج و به امارات منتقل شده است و سال ۲۰۱۶ در فرودگاهی در لندن، توقیف و به موزه بریتانیا تحویل داده شده است. این سنگ نگاره بعد از سه ماه نمایش در موزه بریتانیا به ایران تحویل داده شد.
نمایش این سنگ نگاره بعد از کارشناسی اولیه باستان شناسان و تایید اولیه اصالت تاریخی آن، از روز دوشنبه ۱۹ تیرماه ۱۴۰۲ در موزه ملی ایران شروع شده که تا ۳۱ تیرماه ادامه خواهد داشت. گفته شده تحقیقات باستان شناسان روی این سنگ نگاره همچنان ادامه دارد و مقرر است در نشستی علمی در رابطه با جزئیات بیشتر آن گزارش داده شود.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب