معاون هیئت اجرایی ایكوم ایران مطرح كرد:
شیراز حسرت به دل موزه ای استاندارد
به گزارش فراجا فارس عضو و معاون هیئت اجرایی ایکوم ایران ضمن اشاره به گذشت حدود صدساله از راه اندازی نخستین موزه در ایران و رونقی که طی دهه های ۸۰ و ۹۰ در بحث کمیت موزه های خصوصی و دولتی و مشارکتی شاهد بوده ایم، تصریح کرد که باوجود رشد کمی، همچنان فارس و شیراز حسرت به دل موزه ای استاندارد است.
سرزمینی را که پارسیان نخست بار حدود ۲۵۰۰ سال پیش در آن اقامت گزیدند، فاخرانه به شکوهی بدیع آراستند و مشعل تمدنی سترگ و مقدس را در آن افروختند که اینک از پس گذر سالیان بسیار، خویشتن را هم چنان وامدار آن می دانیم. پارسیان به احیاء و حفظ حیات ملی ایرانی ها پرداخته، با دست یازیدن به اقداماتی سترگ، سروری ایرانی ها را بر ملل هم عصر خویش دست یافتنی ساختند. آنان اشتهار و آوازه‌ی پارس را بدان حد وسعت و استمرار بخشیدند که از آن پس ایرانی ها به پارسیان مخاطب شدند.
از آن پس در سرزمین ایزدی پارس سایه‌ی حضور اقوام گوناگونی را باز می یابیم که هریک به فراخور توانمندی خویش، حضور، خرد و اشتیاق خویش را در چارچوب مفاهیم متعدد چونان سنگ نگاره هایی بر الواح و دیواره های تاریخ و گذر زمان این مرز و بوم حک نموده اند تا بر مانایی و پایایی این فرهنگ و هنر نقش دوام زنند و ما را بر آن دارند که به خاطر بسپاریم تارهای حضور و ثبات امروز را که در پودهای بنیان روز گذشته و سنن دیرپای این مرز و بوم درهم تنیده اند.
قلمرو گسترده ای را که بدان مباهات می نماییم، میراثی غنی است که نیاکانمان در حوزه های فرهنگی و هنری ملی مان پی ریخته اند. آنان یادمان هایی را آفریده اند که برخی به عیان در دل میراث فرهنگی مان نقش شده و برخی هم چونان راز سر به مهری در دل معنویت فرهنگ این سرزمین نهفته است.
بی شک، تجسم ذوق و هنر مردان و زنان هنرمند قرون گذشته، آثاری که تأمل برانگیز و چشم نوازند، دستاوردهایی از اندیشه و ذوق ایرانی که دارای فرهنگی غنی و پربار است، خاطرمان را مشعوف خواهد ساخت چون که رمز و راز تداوم حیات خود را در آنها می یابیم و هویت خود را بدانان باز می شناسیم. ازاین رو گردآوردن آثار بازمانده‌ی نیاکانمان در گنجینه هایی که امروزه آنرا «موزه» می نامیم، برای ما ادای دینی است، بدان چه آنان بدان همت گمارنده اند و مباهاتی است ما را بدان چه که بر پایه های رفیعش ایستاده ایم.
کورش کمالی سروستانی، عضو و معاون هیئت اجرایی ایکوم ایران، دوشنبه ۲۷ اردیبهشت، به مناسبت روز موزه، در یک نشست خبری اظهار داشت: تعاریفی که امروزه از موزه برپایه کارکردهای آن شده است، در چارچوب مفاهیمی چون تعریف ایکوم، شورای بین المللی موزه وابسته به سازمان فرهنگی، علمی و تربیتی سازمان ملل متحد یونسکو می گنجد.
کمالی سروستانی در بیان جامع ترین تعریف موزه، اظهار داشت: «موزه مؤسسه ایست دایمی و بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان گشوده است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند. هدف موزه ها تحقیق در آثار و شواهد برجای مانده انسان و محیط زیست او، گردآوری، حفظ و بهره وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار بخصوص به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره وری معنوی است».
او افزود: چنان که از این تعریف هم بر می آید، موزه را شناسنامه ای گشوده در پیش روی نسل حاضر می دانیم تا ریشه های معنوی و تاریخی خویش را بازشناسند چون که تأمل پیرامون کارکردهای صاحبان ذوق و اندیشه و آثاری که از آنان برجای مانده است، یکی از طریق های برانگیختن تفکر و پرورش ذوق و اندیشه است که این را موزه ها برروی همگان می گشایند.
موسس موزه فرهنگ فارس اظهار داشت: موزه ها خانه های فرهنگ و تمدن جامعه انسانی و رازگشای گذشته‌ی آنند و در عین حال تصویری کمابیش روشن از هویت کنونی ما را ارائه می دهند. بر این اساس عناصر مجموعه های موزه ای به این اعتبار، نه تنها گنجینه‌ی ملی یک کشور بلکه جزیی از اسناد جهانی فرهنگ و تمدن انسانی به حساب می آیند. برهمین اساس است که نگرش جهان امروزی به موزه، بعنوان یکی از نهادهای فرهنگی چنان است که این نهاد در برنامه ریزی فرهنگی کشورها سهم به سزایی دارد.
کمالی سروستانی، اظهار داشت: سفر ناصرالدین شاه قاجار به فرنگ، جستجوهای محوطه های تاریخی ایران توسط کاوشگران فرانسوی و آلمانی، اهتمام صنیع الدوله در ۱۲۹۵ و پیگیری و روشن بینی های علی اصغرخان حکمت وزیر معارف وقت در دهه دوم قرن پیشین باعث تاسیس موزه در ایران شد.
اولین موزه استاندارد ایران
مدیر دانشنامه فارس افزود: اولین موزه استاندارد ایران در سال ۱۳۱۶ بعنوان موزه ایران باستان که بعدها موزه ملی ایران خوانده شد با طراحی آندره گدار شروع می شود. تاریخ فرهنگی استان فارس نشان از آن دارد که استان فارس و شهر شیراز بعد از تهران نخستین استانی است که در آن موزه تأسیس می شود.
کمالی سروستانی با یادآوری این که همزمان با جستجوهای هرتسفلد ایران شناس آلمانی در تخت جمشید مجتمع ساختمانی بزرگی در بخش جنوبی صفه تخت جمشید بازسازی و سال ۱۳۱۶ بخشی از همین مجموعه بعنوان موزه تخت جمشید، در نظر گرفته شد، اضافه کرد: سال ۱۳۱۷ موزه پارس در باغ نظر شیراز که به عمارت کلاه فرنگی و باغ شاهزاده هم مشهور است تاسیس شد. این باغ به دستور حسینعلی میرزا فرمانفرما مرمت شد و دو عمارت به نامهای «آیینه» در شمال غربی و «خورشید» در شمال شرقی آن ساخته شد، مقبره کریم خان زند هم در همین موزه قرار دارد.
فارس پیشتاز در ایجاد موزه
وی تصریح کرد: هم چنین در سال ۱۳۱۷ موزه ساسانی به منظور حفظ اشیاء کشف شده در مجموعه تاریخی بیشابور تاسیس می شود. البته بعد از چند سال از فضای موزه و اتاق های آن بعنوان محل اقامت هیئت حفاری استفاده می شود و مدت ها کاربری موزه نداشت تا این که مجدداً در سال ۱۳۸۱ با طراحی داخلی جدید به موزه ساسانی تبدیل شد.
مدیر دانشنامه فارس اظهار داشت: شرایط سیاسی و اجتماعی ایران در زمان جنگ جهانی دوم و هم مشکلات اقتصادی و هم تغییر نگاه وزیران کابینه های جدید باعث شد که دهه های بیست و سی هیچ موزه ای در استان فارس تاسیس نشود و فارس به همان سه موزه ای که راوی امپراطوری بزرگ هخامنشی و ساسانی و هم دوران حکمرانی زندیه است بسنده کند.
او با اشاره به اینکه ۲۷ سال بعد و در سال ۱۳۴۴ موزه آستان مقدس احمدی و محمدی(ع) در صحن مطهر حضرت شاهچراغ(ع) و با توجه ویژه به نسخ و قطعات خطی و هم بعضی از نمادهای دینی افتتاح می شود، به محوریت دانشگاه شیراز در توسعه فعالیت ها طی آن سال ها اشاره و افزود: سال ۱۳۴۸ موزه نارنجستان قوام توسط مؤسسه آسیایی دانشگاه شیراز که ریاست آنرا آرتور پوپ به عهده داشت تأسیس می شود و همین دانشگاه در سال ۱۳۵۳ موزه تاریخ طبیعی و تکنولوژی خویش را افتتاح می کند. علاوه بر این سال ۱۳۵۳ موزه باغ نشاط لار افتتاح و پرونده ساخت موزه در فارس در یک دوره ۴۱ ساله یعنی از سالهای ۱۳۱۶ تا ۱۳۵۷ با ثبت ۷ موزه بسته می شود.
کمالی سروستانی با اشاره به اینکه در آن دوران، تنها ۴۵ موزه در کل کشور بوجود آمده بود، سهم فارس را حدود ۱۶ درصد از کل موزه های ایران برآورد و تصریح کرد: اولین موزه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط سازمان میراث فرهنگی و در سال ۱۳۶۴ با عنوان «موزه سنگ هفت تن» در مجموعه تاریخی هفت تنان تأسیس می شود.
موسس موزه گنجینه فارس همینطور اظهار داشت: سال ۱۳۶۷ در ساختمان "کاخ پذیرایی" که در اختیار بنیاد شهید فارس قرار گرفته بود «موزه شهدا» با آثاری از هنرمندان تجمعی معاصر و هم آثاری از شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس این استان و اسناد ساواک، بعنوان دومین موزه شهدای کشور پس از تهران افتتاح می شود و تا سال ۱۳۷۱ به فعالیت خود ادامه می دهد. البته در دهه ۷۰ هم تنها یک موزه در شیراز تأسیس می شود که همان «موزه نظامی عفیف آباد» است که سال ۱۳۷۰ در باغ عفیف آباد راه اندازی شد.
دهه های ۸۰ و ۹۰ دوران رونق موزه در فارس
او دهه هشتاد را آغاز دوران رونق ایجاد موزه های خصوصی ارزیابی و افزود: در دهه هشتاد، هفت موزه در استان فارس تاسیس می شود. نکته قابل توجه در این دهه رونق تاسیس موزه های خصوصی است. در واقع پیش از این دوران هیچ موزه خصوصی در استان فارس تاسیس نشده بود.
مدیر دانشنامه فارس افزود: در این دهه پنج موزه در شیراز تاسیس شد که عبارت بود از موزه آثار خانقاه احمدی (خصوصی ـ ۱۳۸۰)، موزه خاتم در خانه تاریخی سعادت (مشارکتی ـ ۱۳۸۲)، موزه تاریخ فارس در خانه تاریخی زینت الملوک (خصوصی ـ ۱۳۸۲)، موزه هنر مشکین فام در خانه تاریخی فروغ الملک (خصوصی ـ ۱۳۸۳). موزه لباس سنتی در خانه تاریخی صالحی (مشارکتی ـ ۱۳۸۴) و هم چنین موزه مردم شناسی روستای دوان کازرون (خصوصی ـ ۱۳۸۴) و موزه کریشکی در لارستان (خصوصی ـ ۱۳۸۸).
کمالی سروستانی همینطور دهه نود را دارای جایگاهی ویژه به لحاظ رشد کمی موزه های خصوصی و دولتی در ایران و فارس دانست و اظهار داشت: تسهیل صدور مجوز مجموعه داری و موزه داری، توجه به آثار فرهنگی و هنری، علاقمندی سرمایه گذاران و مجموعه داران به عرضه مجموعه های پرارزش خود شامل اشیا تاریخی، نسخ خطی، قطعات خوشنویسی، سکه های تاریخی، آداب و رسوم و فرهنگ محلی شهرها و روستاها، باعث شتاب گرفتن ایجاد موزه در ایران و فارس شد.
موسس موزه فرهنگ فارس با اشاره به اینکه طی دهه ۹۰، بالغ بر ۲۹ موزه در استان فارس تاسیس شد، اظهار داشت: البته امروزه بخشی از این موزه ها به علل مختلف تعطیل شده و به شکلی راکد است. به صورت کلی پس از انقلاب شاهد رشدی قابل توجه به لحاظ کمیت موزه در ایران بوده ایم که در سه بخش دولتی، مشارکتی و خصوصی طبقه بندی می شود.
سهم ۶ درصدی فارس از موزه های ایران
کمالی سروستانی با اشاره به اینکه حالا تعداد کل موزه های دارای کد در کشور، ۷۵۰ باب است، شمار موزه های فارس را ۴۵ باب اعلام و تصریح کرد که حالا سهم فارس ۶ درصد موزه های ایران است، سهمی که با عنایت به وسعت جغرافیایی و جمعیت، نُرم به حساب می آید اما با عنایت به خصوصیت های تاریخی و فرهنگی این دیار، حداقل باید تا ۱۰ یا ۱۲ درصد افزایش یابد.
عضو و معاون اجرایی ایکوم ایران مهم تر از کمیت را بحث کیفیت موزه دانست و اظهار داشت: ما در استان فارس و شهر شیراز هنوز در حسرت یک موزه در خور و استاندارد که در شان داشته ها و ظرفیت های این بخش از ایران باشد، مانده ایم.
کمالی سروستانی ضمن اشاره به اجرایی شدن طرح های با کیفیتی در زمینه توسعه موزه در شیراز، اظهار داشت: به حتم اگر باغ موزه مشاهیر ایران و جهان و موزه منطقه ای فارس، پس از سال ها به نتیجه رسیده و راه اندازی شود، شاهد ارتقاء کیفی قابل توجهی در این حوزه و تحولی مطلوب خواهیم بود.
لزوم ایجاد موزه قرآن
این فعال فرهنگی، با تکیه بر اینکه، اخبار و رویدادهای فرهنگی و هنری همواره استان فارس و شهر شیراز را نسبت به دیگر نقاط ایران، برجسته و متمایز کرده است، توجه به ایجاد و توسعه فضای موزه ای را امری بسیار مهم ارزیابی و تصریح کرد که میتوان با استفاده از ظرفیت های دستگاه ها و نهادها و مجموعه های مختلف، گام های مثبت و تاثیرگذاری در این راه برداشت.
کمالی سروستانی، یکی از ابعاد توجه به کیفی سازی در توسعه موزه در شیراز و فارس را، برجسته کردن مکتب شیراز در بخش های مختلف فرهنگی دانست و اظهار داشت: یکی از مهم ترین عرصه ها که باید به آن پرداخت، موزه قرآن است چونکه شیراز و فارس دارای مکتب و سبکی مشخص در قرآن نگاری است.
منبع: faraja.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب