گزارش فراجا؛
تخصص حلقه مفقوده در میراث سمنان
فراجا: همزمان با روی کار آمدن دولت سیزدهم باید گفت یکی از با اهمیت ترین مطالبات استان سمنان توجه جدی به میراث فرهنگی و تقویت این اداره کل با حضور کارشناسان دلسوز و کار درست است.
خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمد حسین عابدی: میراث فرهنگی استان سمنان دست کم در این پنج سال قبل و به ویژه از زمان ارتقای سازمان به وزارتخانه روز به روز شرایط بدتری را شاهد است تا جایی که قرار گرفتن یک معلم عربی که سابقه مدیرکلی کانون پرورش فکری را داشت و یک روز در مجموعه گردشگری و بناهای تاریخی و… تجربه نداشت فقط بواسطه این که فردی مورد اعتماد برای اجرای یکی دو طرح گردشگری در سطح استان محسوب می شد، آخرین تبر را هم به ریشه درخت نیمه جان میراث فرهنگی سمنان زد.
رئیس دولت که خود اهل یکی از شهرستان های استان سمنان است به جهت اینکه دست آخری برای شهرش کاری کرده باشد در کنار آب شیرین سرخه، مجتمع گردشگری سرخه در زمینی به مساحت ۲۴ هزار مترمربع و با زیربنای ۹ هزار و ۲۰۰ مترمربع را با تخصیص اعتبارات ویژه هدیه داد و به جهت اینکه یک نفر را بر روی سر این پروژه بگذارد، یک معلم عربی را از اداره کل کانون پرورش فکری به میراث آورد تا عملکرد فاجعه بارش طی دو سال میراث فرهنگی استان سمنان را ده سال عقب بیندازد.
ضربات مهلک بر پیکر میراث
میراث فرهنگی همه کار می کند جز اعلام اعتبارات شهرستان های هشت گانه استان سمنان به تفکیک اما مطالعات نشان می دهد که نزدیک ۹۰ میلیارد تومان اعتبار به یک طرح گردشگری داده شده در صورتیکه مجموع کل اعتبارات بناهای تاریخی و گردشگری شاهرود، بسطام و دامغان و میامی روی هم به این اندازه نیست.
این موضوع اما تنها مشکل موجود در میراث فرهنگی نیست بلکه بنظر می رسد ساختار این اداره کل تا به آنجا خراب است که این اداره کل خالی از هر نوع کار کارشناسی شمرده می شود که در کنار فقدان اعتبارات و عدم تخصیص آنها دو بال پرنده ای هستند که میراث فرهنگی استان را با سرعت به سمت سقوط هدایت می کند در نتیجه یکی از مطالبات جدی مردم استان سمنان از دولت سیزدهم سامان بخشیدن به وضعیت این اداره کل و تزریق منابع و افراد متخصص است.
ماجرا وقتی عجیب و غریب تر می شود که بدانیم در این روزهای آخر دولت، اهتمام و تلاش عجیبی برای واگذاری غیر متعارف بناهای تاریخی و ابنیه به صندوق توسعه و مرمت آثار باستانی که اصلاً مشخص نیست هیئت مدیره آن کیست اند و چه اقدام درخور و شایسته ای تا کنون انجام داده اند، صورت می گیرد که با حمایت اداره کل میراث فرهنگی نیز روبرو است. صندوقی که درباره آن حرف و حدیث های بسیاری است.
صندوق بدون رزومه درخشان
به این متن که یکی از دوست داران میراث فرهنگی استان سمنان در سامانه رسمی اطلاع رسانی دوست داران میراث فرهنگی سمنان موسوم به میراث باشی منتشر نموده و به صورتی دغدغه اهالی میراث این استان است دقت کنید: «سند بناهای تاریخی در آخر دولت روحانی به صندوق واگذار می شود؟ همه چیز از سال ۸۴ آغاز شد به استناد بند «ز» ماده ۱۱۴ قانون برنامه چهارم توسعه؛ آن زمان کسی نمی دانست مقرر است صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی اولین تیر و ترکش هایش را بر سر کارکنان بخت برگشته سازمان میراث فرهنگی فرود آورد و به نام احیا آنها را از عمارت مسعودیه بیرون کند تا بتواند یک بنای نفیس را در دولت نهم و دهم به یک وارد کننده قطعات خودرو واگذار کند. عمارتی که با اهمیت ترین اتفاقات پایتخت در تاریخ معاصر در آن رقم خورده بود!
صندوقی که با دو میلیارد تومان بودجه آغاز به کار کرد و مدیرعاملانش در ضمن این ۱۵ سال علی اصغر پرهیزکار، مجید زائری، احسان ایروانی، محمد رضا پوینده، پرهام جانفشانی، هادی میرزایی بودند. پول ها که به انتها رسید و کفگیرها که ته دیگ خورد دیگر فقط صحبت ۲۶۹ بنای بدون سند و دارای معارض و اشتباهی و سنددار و نفیس و غیر نفیس نبود. هیچ کس آن زمان نپرسید خانه آصفی که مالک خصوصی دارد یا کاروانسرای گدوک که برای وزارت راه و شهرسازی است یا بهمان بنا که برای وزارت فرهنگ و ارشاد است اصلاً برای سازمان میراث نیست یا خانه امام جمعه و عمارت مسعودیه ای که سند نداشت و… چگونه در لیست هیأت وزیران قرار گرفت؟!
دولت تدبیر و امید که آمد عمارت مسعودیه نفیس نبود اما برج میلاد نفیس بود! مسعود سلطانی فرِ عاشقِ فوتبال فرمود که فقط آثار قرار گرفته در لیست انتظار یونسکو نفیسِ غیر قابل واگذاری است و الباقی بناها امکان واگذاری دارند. کسی نپرسید سلطانی فر استاندار کی متخصص میراث فرهنگی شده که چنین مشعشعاتی از دهانش خارج می شود که هیچ، ۴۰۰ بنای دیگر هم به آن لیست کذایی افزوده شد که هیچ، حکم ابطال قرارداد عمارت مسعودیه به خواست و بی تدبیری مسعودی که سلطانی می کرد به حکم فسخ مبدل شد تا عمارت مسعودیه همچنان بلاتکلیف و سرگردان دادگاه ها باقی بماند.
بخش نامه ای بدون بررسی
دوره علی اصغر خان مونسان وزیرالدوله که رسید ۱۵۰ بنای دیگر به لیست افزوده شد و اینک در آخر دولتی که مردم نه امیدی از آن دیدند نه تدبیری، معاون توسعه مدیریت وزارتخانه میراث فرهنگی در نامه ای عجیب خطاب به مدیران کل استانها به تاریخ ۱ تیرماه که آنرا آنی و حائز اهمیت دانسته به آنها اعلام نموده که پیرو بخشنامه ۱۴۰۰۲۷۰۰/۵۶۴۵ درباب ممنوعیت انتقال مالکیت بناها، مجموعه ها و بافت های تاریخی به مؤسسات و شرکت های وابسته، باتوجه به بخشنامه نحوه انتقال آثار قابل احیا به صندوق احیا و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی فرهنگی مورخ ششم اردیبهشت ۸۹ که به تصویب هیأت وزیران رسیده بناهای مندرج در پیوست بخشنامه و همین طور لیست بناهای منظم به تصویب نامه های مورخ هشتم خرداد ۸۷ و پنج بهمن ۸۷ از شمول بخشنامه صدر الاشاره مستثنی است. بدین سبب ضمن همکاری با صندوق در اجرای مصوبه فوق الذکر هیأت دولت، اقدامات لازم در امتداد واگذاری عرصه و اعیان بناهای مذکور به صندوق احیا صورت گیرد.
بدین ترتیب معاون توسعه ای که او هم الفبای میراث فرهنگی را نمی داند در ایام پایانی دولت دوازدهم از مدیر کل استانها خواسته آنی سند املاک در لیست صندوق را به نام صندوق بزنند! آن هم صندوقی که هنوز مؤسسه غیر انتفاعی وابسته به وزارتخانه است و هنوز مجلس مصوب نکرده که این مؤسسه دولتی است و هنوز شورای نگهبان آنرا تأیید نکرده است؟ کسی از معاون توسعه مدیریت نپرسیده عقل چند رییس سابق سازمان به این مساله نرسیده بود که هیأت وزیران چه تصویب کرده یا هنوز کف گیر ته دیگ نخورده بود؟ چطور سند بناهای تاریخی یک مملکت باید به نام صندوقی بخورد که در دولتی بخشنامه تشکیلش به هیأت وزیران رفته که کارنامه وزینش تا ابدالدهر همچون داغی بر پیشانی میراث فرهنگی باقی خواهد ماند.
مونسان چرا مصوبه دولت هشتم درباب تبدیل میدان مشق به موزه ملی را پیگیری نمی کند یا چرا مصوبه شورای امنیت درباب میراث فرهنگی را دنبال نمی کند؟ فقط دلنگران همین یک فقره مصوبه هیأت وزیران بوده؟ آیا کسی می داند با به نام کردن این اسناد به نام صندوق امکان فروش بناهای تاریخی برای صندوق میسر می شود و هم می تواند بناها را در بانک گرو گذاشته و وام بگیرد؟ حیثیت و هویت و آبروی فرهنگی یک مملکت باید خرج ۶۰ نفر آدم عضو صندوقی شود که کارنامه ۱۵ ساله اش چیز قابل دفاعی ندارد مگر قرار نبود با آن پول، بناها احیا و واگذار شوند و از پول آنها بناهای درحال تخریب خریداری و مرمت و احیا شوند و این چرخه گسترش یابد. صندوقی که از عید حقوق کارکنانش را همچون امور پایگاه ها نداده و هر از چندگاهی این اتفاق تکرار می شود به استناد کدام بدنه کارشناسی قوی در طول این سالیان و کارنامه باید سند املاک تاریخی که متعلق به همه ملت ایران است به آن واگذار کرد؟»
۳ اثر مهم دامغان در دست صندوق
چندی پیش شاهد سفر رییس همین صندوق با حمایت اداره کل میراث فرهنگی بودیم که چندین طرح مهم میراث فرهنگی به همین مجموعه واگذار شد میراث فرهنگی نیز با دعوت از رسانه ها و پوشش خبری در بوق و کرنا کرد که منجی میراث فرهنگی و بناهای تاریخی استان سمنان آمده است در صورتیکه هیچ گاه بیان نشده که اصلاً این صندوق مورد تصویب مجلس و شورای نگهبان هم قرار نداشته و اگر قرار باشد از آن تحقیق و تفحصی صورت گیرد باید توسط میراث فرهنگی باشد که خودش پشتیبان آن صندوق است!
هادی میرزایی در مسافرت دو روزه خود به سمنان اعلام نمود: کاروانسرای شاه عباسی و خانه صدیق و میر رحیمی دامغان واگذار شده و با کاربری فرهنگی، اقامتی و پذیرایی با قرارداد ۲۰ ساله واگذار شده است که طبق زمان بندی ۲ سال اول صرف مرمت می شود ۱۲۰ میلیاردریال ارزش سرمایه گذاری این اثر تاریخی است که طبق برآورد و پیش بینی صندوق احیا، ۴۰ میلیاردریال هزینه مرمت نیاز دارد.
این در حالی است که آثار دیگری نیز مانند خانه تدین و طاهریان سمنان، کاروانسرای دامغان، کاروانسرای میاندشت، خانه حاج حشمت الشکر سرخه، و خانه تاریخی عطاردی شاهرود و… از همین طریق توسط میراث فرهنگی به بخش خصوصی واگذار شده است موضوعی که در اینجا مقرر است مطرح شود مخالفت با بخش خصوصی نیست موضوع این است که اولاً میراث فرهنگی چرا راسا ً از کارشناسان ابنیه تاریخی و دیرینه شناسی و… استفاده نمی کند و ثانیاً برای واگذاری به بخش خصوصی چرا انحصار صندوقی که هنوز هیچ بعد آن برای مردم روشن نشده، موجود است.
فقدان کار کارشناسی
فقدان کار کارشناسی دومین موضوع در کنار شفاف سازی مقوله صندوق توسعه و ترمیم است. کار کارشناسی که فقدانش به بلای جان میراث فرهنگی استان سمنان بدل شده است که نمونه کوچک آنرا در باروی بسطام و مرمت آن و عکس شماره یک مشاهده می کنید. در این تصویر به خوبی مشخص است که رویه کاه گلی مرمت که بتازگی نصب شده بلافاصله پس از خشک شدن از سطح جدا و روی زمین می افتد از طرف دیگر عدم دوخت و چسبیدن دو دیوار مرمت شده جدید و قدیم نه فقط فایده ای برای این مجموعه تاریخی ندارد بلکه همین میزان باقی مانده را هم تخریب خواهدنمود.
محمد علی امیدیان فعال حوزه میراث فرهنگی و گردشگری سمنان با اعلان اینکه میراث فرهنگی یکی از تخصصی ترین بخش هایی است که دولت باید در آن دقت نظر داشته باشد، اظهار داشت: متأسفانه در بدنه همین اداره کل نیز شاهد برخی انتصاب ها هستیم که برمبنای مصلحت های سیاسی رخ داده و نه صلاحیت؛ نتیجه آنرا نیز متأسفانه در این سالهای اخیر دیدیم که هیچ قسمتی از میراث فرهنگی ما در سمنان، شاهرود، بسطام، دامغان و… نتوانست توسعه پیدا کند از جانب دیگر وقتی کار کارشناسی وجود نداشته باشد، طرح و برنامه ای برای اجرا نیست وقتی برنامه ای نباشد این می شود که شهرستان های سمنان و شاهرود و دامغان که این همه ظرفیت ابنیه تاریخی و گردشگری و فرهنگی دارند باید از یک شهرستان که یک هشتم آنها هم نیست اعتبارات کمتری دریافت نمایند تا جایی که حتی مدیرکل میراث فرهنگی استان سمنان روی بیان ریز اطلاعات درباب اعتبارات شهرستان های استان را نداشته باشد.
وی با اعلان اینکه ادارات شهرستان های ما اصلاً توان مرمت آثار را با این اعتبارات اندکی که میراث فرهنگی به آنها می دهد را ندارند از طرف دیگر وقتی با پیگیری نمایندگان مجلس و مسئولان شهرستانی قسمتی از اعتبارات جذب می شود حالا کارشناس برای اجرا وجود ندارد. مثال ساده سو مدیریت در مجموعه میراث فرهنگی سمنان نداشتن برنامه مناسب در امتداد مرمت آثار باستانی شمرده می شود که در دوران تعطیلی کرونا، بهترین زمان برای مرمت آنها بود و ما در استان سمنان این فرصت را از دست داده ایم.
همه چیز به ابنیه ختم نمی شود
یک کنشگر اجتماعی و فرهنگی استان سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: مشکلات میراث فرهنگی و عدم کار کارشناسی و رخوتی که در این اداره کل دیده می شود فقط به مجموعه ابنیه تاریخی و مرمت منتهی نمی گردد بلکه به مقوله گردشگری نیز باز می گردد. میراث فرهنگی حداقل در این پنج سال اخیر تنها بنای کار را بر اعطای وام و صدور بی رویه مجوز گردشگری آن هم بوم گردی روستایی قرار داده و این در حالیست که هیچ برنامه کوتاه مدت، میان مدت و طولانی مدت مزیت دار اقتصادی پشت این مجوزها نیست و به آسانی می توان پیش بینی نمود که با گسترش خشکسالی و کاهش باران ها بیشتر این بوم گردی ها در همین سالهای آتی جمع خواهند شد کمااینکه اکنون هم شاهد تعطیلی چند مرکز بوده ایم که البته کرونا بهانه خوبی برای نادیده گرفته شدن واقعیت برای میراث فرهنگی بوده است.
پدرام حکیم بیان کرد: فرصت سوزی که بواسطه عدم کار کارشناسی در سطح استان سمنان صورت گرفته سه بخش دارد نخست این که میراث فرهنگی یک برنامه جامع و کامل از مزیت های اقتصادی گردشگری، ظرفیت های تک تک بخش ها و روستاهای استان، وضعیت اقلیمی، راه ها، دسترسی ها، آثار فرهنگی و طبیعی و… را احصا و با کمک مشاوران و بخش خصوصی نسبت به تهیه طرح های اقتصادی سرمایه گذاری در زمینه گردشگری، آن هم با بهره گیری از داده ها و اطلاعات بومی اقدام نماید چونکه معتقد هستیم طرح جامعی که با نفوذ نمایندگان و به دست دانشگاه بدون تخصص و درک درست از زیست بوم هر منطقه تهیه شود فایده ای ندارد.
وی اضافه کرد: دومین موضوع فرصت سوزی عدم استفاده از زمان تعطیلی های کرونائی برای برنامه ریزی و تعیین مسیرهای گردشگری کوتاه، اقتصادی و جامع برای بازار تقاضای سفر بعد از دوران کرونا است. بدیهی است که پس از کرونا یکباره تقاضای سفر به اوج می رسد و به ویژه تهرانی ها راهی شهرهای دیگر می شوند اما از آنجائیکه کرونا و تلاطم های اقتصادی اثر سو بر زندگی مردم گذاشته امروز سفر مانند گذشته برای همه مردم میسر نیست در نتیجه امروز استانی می تواند جمعیت توریست را به سمت خود بپذیرد که مسیرهای گردشگری کوتاه، کم خرج و اقتصادی و همین طور جامع را عرضه نماید که یک خانواده پنج نفره تهرانی سه روز در مسیری کوتاه با خانواده شأن هم اقامت داشته باشند، هم غذا بخورند و هم از طبیعت، بناهای تاریخی و گردشگری لذت ببرند و برای استان سمنان هم تبلیغ کنند و دست آخر یک و نیم میلیون تومان هم هزینه نکنند.
دولت آتی به داد برسد
این کنشگر اجتماعی و فرهنگی بیان کرد: سومین فرصت سوزی که از فقدان کار کارشناسی بر پیکره میراث فرهنگی استان سمنان می آید، عدم برند سازی گردشگری در سطح استان سمنان است. وجود این همه ظرفیت گردشگری از جنگل های ابر و اولنگ و نام نیک، ییلاقات شمال دامغان و ابوالحسن خرقانی و بایزید بسطامی و علاء الدوله سمنانی و صدها اثر دیگر که هر کدام برای یک استان و یا کشور هم کافی هستند، به سبب فقدان کار کارشناسی نتوانسته هنوز استان سمنان را به مقصد گردشگری بدل کند شگفت آور این که همه این ظرفیت ها در یک استان زیر یک سقف است اما باز هم نتوانسته ایم برند گردشگری عرفانی باشیم! این اوج هنر یک اداره کل است که حتی در هنگام ارتقا به وزارتخانه اجرائی هم هنوز نتوانسته ظرفیت های استان را برای مردم خود استان تبیین کند.
عبدالحسین برنجی فعال میراث فرهنگی و موزه دار در سطح استان سمنان، درباره مطالبات از میراث فرهنگی و دولت جدید می گوید: تعیین تکلیف تملک موزه دیرینه شناسی شاهرود قدیمی ترین موزه استان سمنان، تعیین تکلیف کاروانسرای سمنان که با وجود تاکید رییس قوه قضائیه هنوز هم مورد مناقشه قرار دارد، تعیین تکلیف کاروانسرای شاه عباسی میامی که بین اوقاف و میراث فرهنگی در مناقشه است، مرمت و تعامل با ادارات مرتبط جهت ایجاد کاربری فرهنگی برای کاروانسرای دهملا، عباس آباد، بدشت و.. از مطالبات مردم استان سمنان به ویژه در شرق استان که مهد گردشگری ست، از دولت آتی است.
وی با اعلان اینکه مطالبات فراوان هستند اما میراث فرهنگی باید پیگیر این موارد باشد، اظهار داشت: مرمت حمام ها و ابنیه تاریخی مانند حمام بازار حمام چهار سوق حمام بید آباد شاهرود، مرمت حمام قدیم بسطام حمام امیریه و خوریان و… در کنار موضوعات دیگری مانند بافت تاریخی شهری سمنان، حمام پهنه و موزه آن، مرمت بافت تاریخی کلاته خیج، مرج، جیلان آسفالت جاده و ساماندهی آبشار مجن، مرمت و حفاظت کامل از آخرین قسمت برج و باروی عمارت شهر شاهرود تعیین تکلیف و بازسازی منزل و مقبره امیر اعظم، مرمت برج و باروی اساسی و کامل و اصولی بسطام، مرمت مناره بایزید مرمت و بهسازی یخدان قدیمی بسطام و.. از دیگر مطالبات شمرده می شود که امیدواریم دولت بعد بتواند آنها را به سرانجام برساند.
هدیه روحانی به زادگاهش سرخه
اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان از زمانی که از دست یک معلم عربی بی تجربه گرفته و به دست فردی که اهل خانواده میراث فرهنگی است سپرده شد توانسته اقدامات خوبی را هم انجام دهد تا مردم تأثیر حضور یک کارشناس را در این مجموعه ببینند. یکی از اقدامات درخور توجه که در کنار تغییر کل ساختار و نفرات فعلی اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان به سبب عدم کارایی کارشناسی از دولت سیزدهم انتظار می رود، تکمیل طرح های نصفه نیمه ای است که این اداره کل در سطح استان سمنان شروع و بعضاً آنها را به تمام رسانده است.
ایجاد نخستین پایگاه بافت تاریخی سمنان، توجه به باغ راه ها، باغ شهرها، بافت سنتی شهر، گردشگری، تعیین مسیرهای گردشگری، همکاری با شهرداری ها برای بافت مرکزی و هسته کهن شهرهای استان سمنان، استفاده از مشاوران کار درست و… همچون مسائلی هستند که باید از دولت بعد انتظار داشت در استان سمنان به آن توجه داشته باشند. در خاتمه باز هم طبق روال سالهای اخیر اعلام می نماییم که در صورتیکه میراث فرهنگی استان سمنان آمار جز به جز و ریز به ریز اعتبارات تخصیصی (اعم از ملی، سفر رییس جمهور، استانی، تملک، شهرستانی و…) و همین طور پروژه های حوزه میراث فرهنگی با پیشرفت های فیزیکی را اعلام نماید این آمادگی از طرف خبرگزاری مهر استان سمنان وجود دارد که آنرا به انتشار برساند.
طبق آخرین آمارهای احصا شده از پروژه ها و اعتبارات آنها در سال ۹۸ مجموع اعتباراتی که به طرح گردشگری سرخه زادگاه رییس جمهور رسیده ۲۲ میلیارد تومان است (البته این پروژه بیش از ۹۰ میلیارد تومان اعتبار دارد این آمار متعلق به سال ۹۸ است و به سبب عدم شفافیت میراث فرهنگی در ارائه آمارها مجبور به استناد به آن هستیم) در صورتیکه اعتبارات موزه بزرگ سمنان سه و نیم میلیارد تومان، تپه حصار دو میلیارد تومان، ابوالحسن خرقانی و بایزید بسطامی یک میلیارد تومان و بازارچه صنایع دستی سمنان یک میلیارد تومان بوده است. یعنی به عبارت دیگر توسعه کاریکاتوری استان سمنان با نگاه نامتناسب میراث فرهنگی بنا به اعلام خود این اداره کل به شکلی بود که یک پروژه در سرخه ۹۰ برابر یک طرح در بسطام که مهد گردشگری عرفان شمال شرق ایران است، اعتبار می گیرد و این نمونه ای کوچک از آنچه در میراث فرهنگی استان سمنان می گذرد و همین طور هدیه هایی که رییس جمهور از بیت المال به مردم شهرش می دهد است.
منبع: فراجا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب