براساس گزارش مركز پژوهش های مجلس؛
وظایف شورای عالی میراث فرهنگی
گردشگری رویداد آن گونه که باید برنامه ریزی و مدیریت نشده است تا بعنوان گونه ای جذاب و قابل توسعه استفاده گردد این موضوعی است که مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به آن پرداخته است.
به گزارش فراجا به نقل از مهر، مدتی است که اطلس رویدادهای گردشگری کشور بر طبق ظرفیت های استانی و زمانی هر استان توسط معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تهیه شده و مقرر است بعنوان تقویم گردشگری از شروع هر سال منتشر شود، اما باتوجه به ضعف تبلیغاتی و اطلاع رسانی این حوزه، همچنان غالب توریستهای داخلی با چنین رویدادهایی ناآشنا هستند.
بررسی های کارشناسی نشان میدهد که معدود رویدادهای برگزار شده در سالیان اخیر کشور بجای این که ابزاری برای جذب توریست به استانهای کمتر شناخته شده باشد و مسیرهای سنتی گردشگری را تغییر دهد، فقط مخاطب عام ایرانی را مورد هدف قرار داده و اثرگذاری عمومی مطلوبی به همراه نداشته است.
در مورد توریستهای خارجی نیز موضوع به همین شکل است و رویدادهای داخلی نتوانسته اند جذاب و انگیزاننده عمل کنند. آنچه مسلم است، گردشگری رویداد آن گونه که باید برنامه ریزی و مدیریت نشده است تا بعنوان گونه ای جذاب و قابل توسعه استفاده گردد.
لزوم ساماندهی گردشگری رویداد در کشور عنوان پژوهش دیگری است که مهدیه بد، سعید شفیعا، شهاب طلایی شکری از دفتر مطالعات فرهنگی و آموزش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی آنرا تهیه و تدوین کرده اند. در این پژوهش آمده است: ریشه گردشگری رویداد را می توان در آثار و اهداف آن جستجو کرد. شامل این که رویدادی دولتی یا خصوصی، تجاری یا خیریه، جشن یا بزرگداشت باشد بدون شک آثار ناشی از گردشگری آن متفاوت می باشد.
گردشگری رویداد می تواند آثار بسیار زیادی در یک منطقه برجای بگذارد. این آثار می توانند فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی باشند که هرکدام نیز ابعاد گسترده و به هم پیوسته ای را دارا هستند. اثر رویدادها، تغییراتی را می تواند شامل شود که یک سر آن آسایش و رفاه را برای ساکنان به همراه می آورد و در سر دیگر شرایط زندگی جامعه میزبان را با چالش های عدیده ای مواجه می کند.
اگرچه مرسوم می باشد که هدف اصلی گردشگری رویداد مبتنی بر منافع اقتصادی تنظیم شود، اما باید پیامدها و تأثیرات آن در سطوح فردی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی هم بررسی شود.
گردشگری رویداد می تواند آثار بسیار زیادی در یک منطقه برجای بگذارد این آثار فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی است باید درون دادهای گردشگری رویداد (چه چیزهایی برای وقوع رویداد لازم است، ازجمله هزینه مناقصه، توسعه تجهیزات و بازاریابی)، فرایندهای تغییر (رویدادها بعنوان عوامل تغییر) و پیامدها (تأثیرات مطلوب و نامطلوب ازجمله رویه های اینگونه از گردشگری) شناسایی شوند. باتوجه به دیدگاه های مختلف، پیامدها و تغییرات آن می توانند مثبت یا منفی تلقی شوند.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: داده های موجود در مورد رویدادهای گردشگری در ایران، بیشتر بصورت کمّی و به تفکیک محدوده های جغرافیایی است. توزیع نامتناسبی در بین استانهای کشور از لحاظ سطح برگزاری (محلی، منطقه ای، استانی، ملی، بین المللی) وجود دارد.
برای مثال، استان اصفهان بعنوان یکی از مهم ترین مقاصد توریستهای داخلی و خارجی که با ۱۶۵ رویداد دارای بیشترین تعداد رویداد در مقایسه با دیگر استان هاست، تنها دارای یک رویداد ملی بوده و هیچ رویداد بین المللی ندارد.
از سوی دیگر بر طبق آمار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خیلی از این رویدادها با یکدیگر همپوشانی موضوعی دارند، به شکلی که برگزاری جشنواره نوروز که تقریباً در تمام استانهای کشور برگزار می گردد می تواند کارکردی فرهنگی، آئینی، هنری و حتی خوراکی داشته باشد.
توجهی به پتانسیل گردشگری قابل استفاده از رویدادها نشده است
رویدادهای بسیار زیادی در سطح کشور برنامه ریزی شده است که ریشه در سنن و آداب محلی، استانی، ملی و حتی بین المللی دارند، اما نبود داده های آماری و محتوایی از تبدیل شدن این رویدادها به محصولات گردشگری تأیید می کند که توجه چندانی به پتانسیل گردشگری قابل استفاده از رویدادها نشده است و این امر را می توان به خاطر اهداف خاص سازمان دهندگان رویدادها و یا به سبب نبود طرح و برنامه مشخص و مدون و سیاست های جامع دراین زمینه دانست. از طرف دیگر، هم سو نبودن رسانه ها با چنین رویدادهایی می تواند یکی دیگر از علل ناآگاهی جامعه و توریستهای داخلی و خارجی به این مسئله باشد.
رویدادهای ادبی و طبیعی کمترین تعداد را در بین رویدادهای گردشگری کشور دارند
رویدادهای ادبی و طبیعی کمترین تعداد را در بین رویدادهای گردشگری کشور دارند؛ درحالی که کشور ایران دارای میراثی غنی و مثال زدنی در زمینه ادبیات بوده و به خاطر برخورداری از اقلیم چهارفصل، دارای مناظر طبیعی متنوع و گردشگرپذیر فراوانی است.
نکته دیگر تفاوت فراوان تعداد رویدادها در بین استانهای مختلف است. استان هایی که گاه بواسطه دارا بودن تاریخ چندین هزار ساله، سنت های بومی و آثار ملموس تاریخی و فرهنگی می توانستند در سطوح مختلف رویدادهای مختلفی داشته باشند. در این میان عوامل دیگری نظیر ثبت ملی و یا ثبت آثار ملموس و ناملموس در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز می تواند بر شهرت یک رویداد اثرگذار باشد و متضمن بیشتر دیده شدن و بیشتر شناخته شدن آن شود. اما این برندسازی و هویت بخشی بدون هدایت و مدیریت سایر ابعاد رسانه ای، ارتباطی، زیرساختی و اجرائی، موفقیت ماندگاری به دست نخواهد آورد.
در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش های مجلس آمده است: بر طبق ماده (۳) قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مصوب ۲۳/۱۰/۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی، شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری به ریاست رییس جمهور، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بعنوان دبیر شورای عالی و با عضویت وزیران کشور، فرهنگ و ارشاد اسلامی، امور اقتصادی و دارایی، امور خارجه، راه و شهرسازی، علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش و رؤسای سازمان های صدا و سیمای جمهوری اسلامی، برنامه و بودجه و حفاظت محیط زیست و چهار نفر کارشناس خبره تشکیل می شود.
براساس تبصره «۲» همین ماده، کلیه وزارتخانه ها، سازمان ها، نهادها، شرکتها و مؤسسات دولتی، شهرداری ها و کلیه دستگاه هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است در حدود وظایف قانونی خود، موظف به اجرای مصوبات این شورای عالی هستند. ماده (۴) این قانون، وظایف و اختیارات شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری را تعیین کرده است.
آئین نامه چگونگی تشکیل و اداره شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری بنا به پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و به استناد اصل یک صد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در جلسه مورخ ۱۱/۰۵/۱۳۸۳ هیئت وزیران به تصویب رسیده و مصوبات آن در گستره اختیارات و مصوبات شوراهای عالی در سطح کشوری و حاکمیتی بوده و الزامات ویژه ای بر آن مترتب و از جایگاه قانونی خاصی برخوردارست.
ازاین رو، تعریف وظایف و اهدافی که بتواند سبب شکوفایی و گسترش گردشگری رویداد در کشور شود، می تواند تحت لوای این شورا تعیین شده و به سایر بخش های مربوطه ارجاع داده شود. بنابر ماده (۲) این بخشنامه، جلسات شورا با حضور دوسوم اعضا رسمیت یافته و تصمیمات با رأی اکثریت حاضران اتخاذ خواهد شد.
همچنین حسب تبصره یک این ماده، مصوبات شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری، برای کلیه دستگاه های اجرائی مذکور در تبصره «۲» ماده (۳) قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مصوب ۱۳۸۲، در حدود وظایف قانونی آنها لازم الاجراست.
این اهداف و وظایف در امتداد اهداف و وظایف اصلی این شورا، می تواند فرصتی را در امتداد پیدا کردن چاره ای مناسب برای برطرف سازی مسائل حوزه گردشگری رویداد فراهم آورد. همین طور این شورا می تواند شرایط و جریانات فرهنگی کشور را بررسی و تحلیل کند، نظام ارزشی جامعه را بمنظور تعیین نقاط قوت و ضعف فرهنگی بسنجد و متولی برگزاری رویدادها گردد.
در تبصره ماده (۴) قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مصوب ۲۳ دی ماه ۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی آمده است که «با پیشنهاد شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و بعد از تصویب هیئت وزیران حسب مورد در استان هایی که ضرورت ایجاب کند، شورایی مشابه شورای عالی به ریاست استاندار و عضویت مدیران کل وزارتخانه ها و سازمان های مذکور در شورای عالی ایجاد خواهد شد». از ین جهت، راه اندازی دفاتر زیرمجموعه استانی در مناطق مختلف کشور زیرنظر شورای عالی میراث فرهنگی نیز می تواند سبب شکل گیری ساختار فرهنگی برای همکاری و هماهنگی با سایر ارگان های تصمیم ساز در استانها شود و ذی نفعان اثرگذار این حوزه را هم راستا کند.
در این خصوص می توان اهداف و وظایف زیر را پیشنهاد کرد:
تصویب سیاست ها و برنامه های راهبردی در زمینه گردشگری رویداد؛
جلب هماهنگی و همکاری بین بخشی و بین دستگاهی در امتداد تعالی گردشگری رویداد؛
بهره گیری از توانمندی های بخش های دولتی و غیردولتی، بخش تعاونی و خصوصی در زمینه گردشگری رویداد و بخش های مختلف آن.
وظایف:
تصویب سیاست ها، خط مشی ها و برنامه های کلان در حوزه گردشگری رویداد؛
جلب حمایت بخش های دولتی و غیردولتی و بخش تعاونی و خصوصی برای تحقق اهداف گردشگری رویداد؛
فراهم کردن زمینه سرمایه گذاری بخش غیردولتی و افزایش سهم آن در امور مربوط به گردشگری رویداد.
شورای عالی میراث فرهنگی در سطوح استانی می تواند برخی اقدامات را انجام دهد:
مطالعه، تجزیه و تحلیل، ارزیابی، استعدادیابی سالیانه وضع فرهنگ عمومی استان بر طبق فاکتورهای تدوین شده و طراحی و برگزاری همایش و رویداد بر طبق آن؛
رصد رویدادها بمنظور پیش گیری از نتایج منفی اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و… بر جامعه محلی؛
انجام تحقیقات در رابطه با فرهنگ عمومی استان و تحلیل و ارزیابی نتایج تحقیقات علمی انجام شده بمنظور دسترسی به راهکارهای مناسب جهت برگزاری رویدادهای آئینی و فرهنگی؛
بررسی و اظهارنظر در مورد موضوعات، طرح ها و گزارش هایی (عملیاتی و کاربردی) که در مقیاس استانی، قابلیت پیاده سازی رویداد گردشگری را دارند؛
تلاش در جهت همکاری و هماهنگی و همسویی بین دستگاه های دولتی و غیردولتی و مجریان فرهنگی استان در حوزه برگزاری رویداد؛
اتخاذ شیوه های تشویقی در استان بمنظور شکوفایی فرهنگ عمومی بوسیله برگزاری رویداد گردشگری در ابعاد مختلف؛
برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و تدوین شیوه نامه های لازم برای برگزاری رویداد در قالب سیاست های شورای عالی میراث فرهنگی؛
ارزیابی روند اجرائی سیاست ها و رویدادهای فرهنگی در استان.
گردشگری رویداد نیازمند متولی است
گردشگری رویداد در کشور با تمامی ظرفیت ها و فرصت های موجود محلی، منطقه ای و ملی، نیازمند متولی است برای اینکه هم بر محور توسعه درون زای فرهنگی استوار است و هم سبب پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس خواهد بود.
از آن جهت که سازوکار منسجم و متمرکزی سبب هدایت گردشگران به سمت رویدادها نشده است، گردشگری رویداد در قالب محلی و در شکل محدود به تبلیغات بین فردی باقی مانده است و جلوه های بین المللی، ملی یا منطقه ای در شأن و منزلت خودرا دریافت نکرده است.
این درحالی است که استفاده از رویداد در جهان، هم بعنوان ابزاری برای تنوع بخشی به محصولات گردشگری مطرح است و هم امکان باقی ماندن بیشتر گردشگران در مقاصد گردشگری را ممکن می کند.
گردشگری رویداد در قالب محلی و در شکل محدود به تبلیغات بین فردی باقی مانده است
بررسی قوانین و مقررات نشان میدهد که دستگاه های دخیل در زمینه گردشگری رویداد شامل، وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت ورزش و جوانان، وزارت امور خارجه، معاونت توسعه مدیریت و سرمایه رییس جمهور، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سازمان صدا و سیما، وزارت صنایع، معادن و تجارت، اداره اماکن نیروی انتظامی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هستند.
دستگاه های مذکور هر کدام متولی یا ناظر بر قسمتی از پروسه گردشگری رویداد هستند و در قبال کلیت فرآیند، تسهیل گر یا هماهنگ کننده ای وجود ندارد.
به نظر می رسد وظایفی درباب گردشگری رویداد که ذیل شورای عالی میراث فرهنگی تعریف شود و با سایر مصوبات همسو باشد، امکان هماهنگی و رفع مشکلات موجود را داراست.
ظرفیت های استانی این شورا و شرح وظایف فرهنگی آن می تواند امکان تشکیل تقویم گردشگری رویداد و توجه به ملاحظات فرهنگی در این عرصه را ممکن سازد و گامی اساسی در جهت ساماندهی تعطیلات کشور باشد. برای محقق سازی چنین اهدافی، پیشنهادهای زیر لازم به نظر می آید.
با توجه به نهایی نشدن لایحه اهداف و وظایف وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و باتوجه به در نظر گرفتن شورای عالی میراث فرهنگی بعنوان متولی اصلی گردشگری رویداد در کشور می توان اهداف و وظایفی پیرامون گردشگری رویداد برای آن شورا تعریف کند که علاوه بر پوشش دادن گردشگری رویداد بتواند قدمی درباب ماده (۴) قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مصوب ۲۳ دی ماه ۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی که تصویب سیاست ها، خط مشی ها و برنامه های کلان امور میراث فرهنگی و گردشگری را از وظایف این شورا می داند، بردارد.
همچنین بر طبق تبصره همین ماده می توان شورایی مشابه شورای عالی را به ریاست استانداران و عضویت مدیران کل وزارتخانه ها و سازمان های مذکور در شورای عالی ایجاد کرد تا متضمن اجرای قوانین محول شده در واحدهای استانی باشند.
از سوی دیگر، می توان ظرفیت های قانونی مورد نیاز برای پشتیبانی از گردشگری رویداد را در نظر گرفت. به این صورت که شورای عالی میراث فرهنگی با تعریف وظایف و اهدافی پیرامون گردشگری رویداد که تطابق کاملی با وظایف و اهداف این شورا دارد اقدامات لازم برای مدیریت یکپارچه گردشگری رویداد را فراهم سازد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب