دست خالی هنرمندان؛
صنایع دستی، درد قاچاق یا انگ لاکچری بودن؟
فراجا: خراسان رضوی صنایع دستی هر منطقه ای را می توان بازتابی از تمدن و فرهنگ مردم آن منطقه دانست. صنایع دستی از قدیمی ترین دستاوردهای بشری شمرده می شود که جوهره فرهنگ، اصالت و تمدن مردمی است. محصولات صنایع دستی اولین ابزار تعامل انسان ها با یکدیگر بوده اند، بنا بر این اطلاعات قابل توجهی از پیشینه تاریخ کشورها و مناطق مختلف ارائه می دهند و نقش پررنگی در بازار هر کشور را به خود اختصاص می دهند.
ایران نیز از سده های گذشته تا حالا یکی از بزرگ ترین و معروف ترین صادرکنندگان هنرهای دستی بوده و با تمدنی دیرینه یکی از پایه گذاران تمدن فرهنگی و تاریخی در بین سایر کشورهای دنیا شمرده می شود، اما صنایع دستی هم اکنون حلقه مفقوده اقتصاد و فرهنگ ایران شمرده می شود.
سهم صنایع دستی در جایگاه اقتصادی کشور هم اکنون کمتر از نیم درصد است، از همین رو این حوزه نیازمند تشویق مولد اقتصادی همچون تنوع محصولات، بازاریابی، تبلیغات و معرفی صحیح آنست. در ادامه نیز باید زنجیره تولید از ابتدا تا سبد مصرف مورد توجه قرار گیرد تا علاوه بر ارزآوری و سودآوری در بحث صادرات، به کارآفرینی و ایجاد اشتغال در کشور نیز منجر شود.
از آنجا که عدم نیاز به هزینه های هنگفت برای تاسیس و فعالیت در کارگاه های تولید صنایع دستی یکی از نقاط قوت این صنعت به شمار می آید و باتوجه به قدرت ریسک پذیری، اعتماد به نفس و مسئولیت پذیری که در هنرمندان صنایع دستی دیده می شود، این افراد کارگاه های کوچکی در خانه راه اندازی و آغاز به تولید و عرضه محصولات مختلف کرده اند؛ از همین رو با نگاه به نقش و کارکرد صنایع دستی در امور اقتصادی، این صنعت حمایت همه جانبه دولتمردان و متولیان را برای رشد و تعالی هر چه بیشتر می طلبد.
یازدهمین نمایشگاه صنایع دستی و هنرهای سنتی خراسان رضوی با حضور بیش از ۱۸۰ شرکت کننده از ۳۰ استان و ۲۵ شهرستان خراسان رضوی از ۴ تا ۷ مرداد ماه دائر بود. خبرنگار ایسنا با حضور در این نمایشگاه گفت وگویی با هنرمندان صنایع دستی از اقصی نقاط ایران و خراسان رضوی، پیرامون مسائل و مشکلات خود باتوجه به گرانی های اخیر در کشور و علل استقبال اندک مردم از این صنعت داشته که مشروح آنرا در ادامه می خوانید:
برخی از مردم ایران هنوز هیچ شناختی از فیروزه ندارند
عباس مشکانی، کارشناس فیروزه که ۱۲ سال در این عرصه سابقه دارد درباب حضورش در نمایشگاه صنایع دستی خراسان رضوی اظهار نمود: ۶ سال است که در تمام نمایشگاه های کشور شرکت می کنم. این نمایشگاه نیز اولین نمایشگاه بعد از کرونا شمرده می شود که کوشیدیم در آن نیز شرکت نماییم. تنها بازدهی حضور در نمایشگاه افزایش میزان فروش و تبلیغ و معرفی برند و محصول ما است.
وی با اشاره به مهم ترین مشکلات خود در این حوزه ادامه می دهد: بزرگ ترین مانعی که هم اکنون با آن روبرو می باشیم، صادرات فیروزه است. مشتری های علاقمند و زیادی در خارج از ایران داریم که امکان ارسال محصولات به آن طرف وجود ندارد. تعداد صادرات ما محدود است، اگر ارسال هم داشته باشیم، در دریافت وجه آن نیز مشکل داریم. به ارگان های زیادی مراجعه نموده و مجوزهای آنرا نیز دریافت کرده ایم، اما متاسفانه هیچ ارگانی پاسخ مناسبی به ما نمی دهد.
این هنرمند صنایع دستی درباب اقتصاد ضعیف این صنعت در ایران می گوید: هرچیزی که زیاد باشد توجه کمتری به آن می شود. به عنوان مثال فیروزه در نیشابور به وفور پیدا می شود و مردم این شهر نیز اهمیت چندانی به آن نمی دهند، در صورتیکه به سبب جهانی شدن فیروزه، در سایر شهرستان ها بوسیله فضای مجازی فروش نسبتا بالایی دارم.
مشکانی تصریح می کند: صنایع دستی به ویژه فیروزه باید در رسانه ها خصوصاً تلویزیون بیشتر مورد حمایت قرار گیرد تا مردم نسبت به آن اطلاعات بیشتری داشته باشند. در بعضی از شهرهای ایران مانند خراسان شمالی و بجنورد مردم هیچ شناختی از فیروزه ندارند. تعجب می کنم که چگونه تعدادی از مردم هنوز فیروزه را نمی شناسند، دلیل آنرا هم عدم تبلیغات و معرفی صحیح فیروزه می دانم.
قیمت زیاد محصولات صنایع دستی موجب حذف آن از زندگی مردم شده است
اسماعیل زاده که در صنایع چرم دست دوز و طبیعی فعالیت دارد و برای اولین بار در یک نمایشگاه صنایع دستی حضور پیدا کرده در مورد راه اندازی کارگاه خود خاطرنشان می کند: یک کارگاه تولیدی راه اندازی کرده ایم که تمام کارهای ما با دست انجام می شود. حدودا برای ۱۵ نفر اشتغال به وجود آورده ایم و همچنان به دنبال گستردگی کارگاه هستیم. علت حضورمان در نمایشگاه صنایع دستی نیز گسترش بازار فروش و به صورتی تبلیغ و معرفی برندمان به مردم است.
این هنرمند صنایع چرم دست دوز در پاسخ به این پرسش که چرا استقبال مردم نسبت به صنایع دستی کاهش پیدا کرده، بیان می کند: کار دست دوز مشکل تر و طبیعتا قیمت آن نیز بالاتر است. به عنوان مثال یک کیف چرم دست دوز حدود یک تا یک و نیم میلیون تومان قیمت دارد اما اگر همین کیف چرم با چرخ دوخته شود، قیمتش به ۶۰۰ تا ۷۰۰ تومان کاسته می شود. یکی از دلیل اصلی حذف صنایع دستی از زندگی مردم قیمت بالای آن است؛ البته این نوع از کارها مشتری خاص خودرا دارد و کم و بیش بازار آن رونق دارد.
مراودات بین المللی در صنایع دستی ضعیف است
بهاره صیفی، فارغ التحصیل رشته نقاشی از دانشگاه تهران که از تهران در این نمایشگاه حضور پیدا کرده، اظهار می کند: عنوان پایان نامه ام نمادها و نشان های ایرانی بود که بعد از آن روی نمادهای ایرانی بر روی زیورآلات کار کردم. بیشتر کارهایم نیز با برنج است که تمام نمادهای ایرانی روی آنها قرار گرفته است.
وی با اشاره به مهم ترین دغدغه خود در این صنعت ادامه می دهد: تا کنون با گالری های کشورهای آمریکا، کانادا، استرالیا و جمهوری چک همکاری کردیم. مهم ترین مشکلم ارائه کارهایم است. محصولات ما به خوبی دیده نمی گردد. این محصولات باید در بیشتر سفارت ها به معرض نمایش گذاشته شود. سفیران کشورهای مختلف باید کارهای ما را ببینند تا بتوانند آنرا به کشورهای خود معرفی کنند.
این هنرمند صنایع دستی اضافه می کند: مراودات بین المللی ما ضعیف است. مدتی پیش در وزارت امور خارجه نمایشگاه داشتم، اما چند کشور می توانستند کارهایم را در تهران مشاهده کنند؟ زیورآلاتی که کار می کنم از سرو ایرانی الهام گرفته شده و روی تعدادی از آنان نیز تمام حروف ایرانی خوشنویشی شده است، اما متاسفانه در کجا به غیر از نمایشگاه های محدود می توانم کارهای خودرا ارائه کنم؟
محدودیت ها هنرمندان را فسیل می کند
صیفی با اشاره به این که ارائه زیورآلات نیاز به یک مدل خانم دارد، در غیر اینصورت نمی توان محصولات را به خوبی معرفی نمود، تصریح می کند: همیشه در محدویت قرار داریم. همیشه می ترسیم که اگر برخی حرف ها را بزنیم یا برخی رفتارها را انجام دهیم برایمان گران تمام شود. در اختتام یا به یک هنرمند فسیل تبدیل می شویم و یا باید از ایران مهاجرت نماییم.
وی درباب میزان استقبال از محصولاتش باتوجه به قیمت بالای اجناس خود عنوان می کند: استقبال از محصولاتم زیاد است. در بدترین شرایط اقتصادی، مردم از من خرید می کنند. قدرت طراحی در کارهایم آنقدر بالا است که مردم علاقمند را مجبور می کند تا از این کارها بهره برده و خرید کنند. نمی خواهم از کارهایم تعریف کنم، اما قدرت طراحی بیش از قدرت ناتوانی خرید مردم است. این مساله سبب شده که حتی در وضعیت سخت کرونا نیز فروش خوبی داشته باشم. ما هنرمندان اگر به خوبی دیده شویم، مشکل بیکاری نخواهیم داشت و به خوبی می توانیم رشد نماییم، اما تنها مشکل ما این است که اگر برای رشد و پیشرفت به ۵ سال زمان نیاز داشته باشیم، به سبب تعدادی از محدودیت ها باید ۱۰ تا ۱۵ سال تلاش نماییم تا به رشد ایده آل خود برسیم.
قاچاق، محصولات صنایع دستی را زیر سوال برده است
خانم میروی، هنرمند سوزن دوزی که از استان سیستان و بلوچستان در نمایشگاه صنایع دستی خراسان رضوی حضور پیدا کرده، اظهار می کند: یکی از ابتدایی ترین مشکلاتم عدم بسته بندی محصولاتم به سبب قیمت های نجومی است. در تولید مواد اولیه نیز مشکل دارم. مواد اولیه سوزن دوزی نخ است که از پاکستان وارد می شود که وقتی از کارخانه تولید شده و به دست ما می رسد قیمتش چندین برابر می شود.
وی درباب این که چرا استقبال مردم از محصولات صنایع دستی کاهش داشته، می گوید: کارهای مشابه در صنایع دستی بسیار زیاد شده است. طرح های سوزن دوزی بلوچ را پاکستان و چین نیز انجام می دهند که موجب می شود کار دست محصولات ما زیر سوال برود. کارهای دست من حدود ۵۰ تا ۸۰ هزار تومان قیمت دارد، اما کارهایی که پاکستان و چین تولید می کند حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان قیمت دارد.
این هنرمند بلوچ با اشاره به این که قیمت پایین محصولات جایگزین کیفیت شده است، خاطرنشان می کند: بطور معمول مردم به دنبال جنس ارزان هستند. کسی به دنبال این نیست که برای زحمت و تلاشی که من به عنوان هنرمند کشیده ام، هزینه کند. یکی از مشتریانم گلایه داشت که چرا باید بابت یک دستبند دست دوز ۶۰ هزار تومان هزینه کند، در صورتیکه ۶۰ هزار تومان برای کاری که ایده یک ذهن هنرمند است و اصالت آن از نسل های گذشته باقیمانده هزینه زیادی نیست.
۵ میلیون کرایه غرفه با ۳ میلیون فروش!
زهرا براتی که با محصولاتی از نوع چرم از شهرستان تربت حیدریه در این نمایشگاه حضور یافته بود، با اشاره به افزایش چشم گیر قیمت مواد اولیه بیان می کند: قیمت مواد اولیه لحظه ای بالا می رود، بنا بر این به دنبال این هستیم تا تسهیلاتی در اختیار ما قرار دهند که مواد اولیه یک سال خودرا بصورت یک جا خریداری نماییم تا برایمان به صرفه تر در بیاید. اگر قبل از نوروز یک جنسی را ۲۰۰ هزار تومان می فروختیم، هم اکنون باید ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تومان بفروشیم، اما آیا چنین افزایش قیمتی برای مشتری در عرض چند ماه قابل قبول است؟ قیمت مواد اولیه نسبت به قبل از نوروز حدودا ۳ برابر شده، در صورتیکه قیمت اجناس ما ۲ برابر هم نشده است.
وی همین طور ضمن گلایه از میزان اجاره غرفه در نمایشگاه صنایع دستی می گوید: برای ۴ روز حضور در نمایشگاه و برای یک غرفه ۱۲ متری و کرایه چند میز که از شکل و ظاهر خوبی هم برخوردار نبود، ۵ میلیون تومان هزینه کردیم، در صورتیکه مجموع فروش ما در نمایشگاه حدود ۳ میلیون تومان شد.
تسهیلات صنایع دستی، مشکل همیشگی هنرمندان این صنعت
محمد شعبانی، تولیدکننده ظروف چوبی از استان مازندران نیز بابت مشکلات خود در این صنعت تصریح می کند: عمده ترین مشکل ما تهیه چوب است. از زمانی که برداشت چوب از جنگلها را محدود کرده اند دریافت چوب ما نیز کمتر شده است.
وی ادامه می دهد: تسهیلاتی که در اختیار ما قرار می دهند، یا میزان آن پایین است و یا بازپرداخت بالایی دارد. پولی که به ما می دهند بازپرداخت آنرا سر ماه از ما طلب می کنند، در صورتیکه وقتی این پول را به ما می دهند باید به یک تولید و سودی برسیم تا بتوانیم بازپرداخت آنرا بپردازیم.
زندگی مدرنیته و رکود اقتصادی، صنایع دستی را از زندگی مردم حذف کرده است
یک دانشجوی رشته گردشگری حین بازدید از نمایشگاه، اظهار می کند: نمایشگاه صنایع دستی مشهد از غرفه ها و استانهای مختلف و متفاوتی تشکیل شده بود که تنوع محصولات در آن به چشم می خورد، اما تبلیغات برگزاری این نمایشگاه کم و محدود بود که متولیان این حوزه می توانستند در میدان های مختلف شهر نیز از بیلبوردها و بنرهای تبلیغاتی برای برگزاری این نمایشگاه استفاده کنند. برگزاری نمایشگاه یکی از بهترین راه های تبلیغ برای فروش محصولات صنایع دستی است. هر چیزی که ملموس تر باشد، معرفی آن نیز راحت تر است.
وی درباب چرایی حذف محصولات صنایع دستی از زندگی مردم می گوید: صنایع دستی نیز نشان دهنده باورها و سنت های اقوام مختلف است، اما زندگی به سمت مدرنیته شدن پیش رفته و مقداری از سنت های گذشته خود فاصله گرفته است.
همچنین وضعیت اقتصادی مردم در رکود به سر می برد. روی کارهای هنری نمی توان قیمت گذشت، اما در وضعیت اقتصادی فعلی ایران، استفاده از محصولات صنایع دستی جای خودرا به اولویت های اولیه زندگی داده است.
بخشی از صنایع دستی به عنوان کالای لوکس و لاکچری شناخته می شود
فرید جواهرزاده، رییس انجمن علمی طبیعت گردی ایران و کارشناس گردشگری در گفت و گو با ایسنا درباب این که چرا صنایع دستی از زیست مردم فاصله گرفته است، خاطرنشان می کند: یکی از دلیلهای این مساله فاخر بودن صنایع دستی است. باتوجه به مشکلات اقتصادی جامعه نه فقط صنایع دستی بلکه گردشگری هم در سبد خانوار ایرانی جایی ندارد. قسمتی از این صنایع به عنوان کالاهای لوکس و لاکچری شناخته می شود و بیشتر خانوار ایرانی توان تهیه آنرا ندارند. مطالبی مانند خوراک، تحصیل، سلامتی و معیشت به اولویت های زندگی خانوارهای ایرانی تبدیل گشته است. با این شرایط نمی توان توقع داشت که صنایع دستی میان خانوار ایرانی جایگاه بالایی داشته باشد و در اولویت آنها قرار گیرد.
وی ادامه می دهد: صنایع دستی نباید به فراموشی سپرده شود. نگاه به این بخش باید همراه با حمایت گری باشد. بخشنامه ها و ضوابطی در این خصوص تدوین شده که باید به آن پرداخته شود. به عنوان مثال در گذشته دستگاه های اجرائی ملزم شده بودند برای تهیه هدایا از صنایع دستی استفاده کنند. اگر می خواهیم برای خانواده و فرزندان خود هدیه ای برای تولد و یا تقدیر از آنها بگیریم، چه اشکالی دارد از صنایع دستی استفاده نمائیم. یک زمانی به جهت اینکه فرهنگ کتاب خوانی در ایران باب شود، از کتاب برای هدیه و تقدیر استفاده می شد که نتیجه خوبی هم در پی داشت. این رویه در صنایع دستی نیز باید فرهنگ سازی شود تا صنایع دستی به زندگی خانوار ایرانی بازگردد.
منبع: فراجا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب