مکتب فلسفی اصفهان در پرتو عقلانیت شیخ بهایی بالید به گزارش فراجا، استاد فلسفه دانشگاه اصفهان اظهار داشت: مدرسه فکری شیخ بهایی با تلفیق فقه و فلسفه، زمینه ساز شکوفایی عقلانیت شیعی در مکتب فلسفی اصفهان شد. به گزارش فراجا به نقل از مهر علی کرباسی زاده اصفهانی شامگاه سه شنبه در کارگاه «مکتب فلسفی اصفهان» که به همت مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل برگزار گردید، با اشاره به زمینه های تاریخی ایجاد این مکتب اظهار داشت: برای اولین بار در تاریخ ایران، مذهب شیعه دوازده امامی به عنوان مذهب رسمی یک کشور پهناور، در ساختار سیاسی و اجتماعی صفویه نهادینه شد و همین مورد سبب شد سنت روایی شیعه، متون فقهی، اصولی، فلسفی و عرفانی در کنار هم در بستری منسجم شکوفا شود. وی اضافه کرد: صفویان با صرف منابع مالی گسترده، نسخه های خطی از سرتاسر جهان اسلام، از شبه قاره هند تا شام و عراق، را به اصفهان منتقل کردند و کتابخانه های عظیمی را پایه ریزی کردند که هنوز تعدادی از نسخ خطی آنها در زیرزمین خانه های اصفهان نگهداری می شود. ظهور کتب اربعه ثانی در مقابل روایت رسمی دانشیار گروه فلسفه دانشگاه اصفهان اظهار داشت: با ایجاد دولت صفوی، آثاری نظیر «الوافی» اثر ملأ محسن فیض کاشانی، «وسائل الشیعه» از شیخ حر عاملی و دیگر آثار برجسته حدیثی، به عنوان «اربعین ثانی» در کنار کتب اربعه حدیثی اولیه قرار گرفتند. بدین سان مجموعه ای نوظهور از منابع حدیثی در جواب نیازهای فقهی، اخلاقی و اجتماعی زمانه تدوین شد که به مرجع جدی مجتهدان و متکلمان تبدیل شد. وی با اشاره به رقابت علمی و اعتقادی ایران صفوی با عثمانی ها اشاره کرد: در قسطنطنیه (استانبول امروزی) نیز رویکردهایی مشابه درحال ایجاد بود، اما جامعیت فلسفی، عرفانی و حدیثی مکتب اصفهان در آن زمان بی همتا بود. شیخ بهایی، چهره ای چندساحتی با گرایش های عرفانی کرباسی زاده با اشاره به شخصیت منحصربه فرد شیخ بهایی، او را یکی از برجسته ترین چهره های فکری دوران صفوی دانست و اظهار داشت: شیخ بهایی از معدود فقهایی بود که با گرایش عرفانی زندگی می کرد و توانست در حوزه هایی چون اصول فقه، حدیث، نجوم، هندسه، ادبیات، معماری و عرفان، آثاری به جاماندنی خلق کند. وی کتاب «کشف الکشکول» را مهم ترین اثر شیخ بهایی دانست و اظهار داشت: این اثر به زبان عربی نوشته شده و با آنکه در قالب کشکول تدوین شده، تصویری تمام قد از دغدغه های فکری، اجتماعی، دینی و عرفانی عصر صفوی را عرضه می کند. این اثر از مصر و فلسطین تا قزوین و اصفهان را در بر می گیرد و بارها به زبان های مختلف همچون انگلیسی و فرانسوی ترجمه شده است. مکتب اصفهان و تمایز از جریان اخباری گری این استاد فلسفه اضافه کرد: اصفهان هیچگاه به پایگاه جریان اخباری گری تبدیل نشد و علمای برجسته ای همچون علامه مجلسی نیز با وجود تبحر در حدیث، در فقه اصولی جایگاه داشتند. حتی رساله هایی که در نقد اخباریان در خراسان نوشته شده بود، از اصفهان شروع شد و در نجف، کربلا و مدینه نیز اثرگذار بود. وی با اشاره به چهره هایی چون میرزا حسن سبزواری و میرزای قمی، اظهار داشت: مکتب اصفهان گرچه به ظاهر دارای چهره های متکثر بود، اما در بنیاد بر عقل گرایی، روش استدلالی و اجتهادی و عرفان شیعی تاکید می کرد و این خاصیت آنرا از جریان های اخباری و ظاهرگرا متمایز می ساخت. از مدرسه شیخ بهایی تا حکمت متعالیه کرباسی زاده با تشریح روند ایجاد مدارس فکری در اصفهان صفوی اظهار داشت: مدرسه فکری شیخ بهایی، به عنوان مدرسه ای تطبیقی، در کنار مدرسه حکمت تنظیمی فولاد و مدرسه حکمت متعالیه ملاصدرا، سه شاخه عمده مکتب فلسفی اصفهان را شکل دادند. هرچند ملاصدرا به شیراز مهاجرت کرد، اما ریشه های حکمت متعالیه وی در همین مکتب اصفهان شکل گرفت. جایگاه عرفان در تفکر شیخ بهایی وی با اشاره به نقش عرفان در اندیشه شیخ بهایی اشاره کرد: برخلاف برخی فقهای زمانه، شیخ بهایی نه فقط با عرفان مخالفتی نداشت بلکه خیلی از مفاهیم دشوار حدیثی را از نظر عرفان تفسیر می کرد. به عنوان نمونه، در اثر «اربعین حدیث» که یکی از مهم ترین متون سنت چهل حدیثی در شیعه است، مسایل عمیق عرفانی مانند تجسم اعمال، مراتب وجود، و صفات الهی با نثری بسیار دقیق و ساده تبیین شده اند. نقد رفتارهای صوفیانه از موضع عرفان حقیقی این دانشیار دانشگاه با اشاره به نقدهای صریح شیخ بهایی نسبت به برخی رفتارهای تصوف نمایشی اظهار داشت: در آثار او تمایزی جدی میان عرفان حقیقی و تصوف نمایشی وجود دارد. او از شیخ الاشراق، ابن عربی و حافظ الهام می گیرد، اما در عین حال صوفی نمایان را که به زعم او سبب انحراف از عقل و شریعت اند، به شدت نقد می کند. پیوند میان سنت عرفانی و حکمت ایمانی وی در بخش دیگری از سخنان خود به نگاه انتقادی شیخ بهایی به فلسفه یونانی اشاره نمود و اظهار داشت: در اشعار و آثارش، بوعلی سینا را به عنوان نماد حکمت عقل گرایانه یونانی می شناسد، اما تلاش می کند که با نگاهی جامع، بین حکمت یونانی، حکمت ایمانی و عرفان اسلامی پیوندی تازه برقرار کند؛ پیوندی که در نهایت منجر به ایجاد مکتب منحصر به فردی شد که تحت عنوان مکتب فلسفی اصفهان شناخته می شود. اصفهان، میدان برخورد سه جریان فقه، عرفان و فلسفه به گفته کرباسی زاده، دوران صفویه و مکتب فلسفی اصفهان نقطه اوج تعامل سه جریان بزرگ فقه، عرفان و فلسفه در تاریخ ایران است. وی ادامه داد: در این دوران، علاوه بر مکتب فلسفی، مکاتب فقهی متنوع، نحله های عرفانی مانند سلسله ذهبیه و نعمت اللهیه نیز در اصفهان شکل گرفتند و این شهر را به میدان گسترده ای برای گفت و گوی عقل و نقل و عرفان بدل ساختند. منبع: faraja.ir 1404/04/26 12:51:39 0.0 / 5 86 تگهای خبر: شهر , مهاجرت این پست فراجا را می پسندید؟ (0) (0) تازه ترین مطالب مرتبط موزه ها باز می شوند ولی موزه ملی و کاخ گلستان فعلا نه! دختر نارنج و ترنج نماد فرهنگ زخمی اما زنده ایران زمین اعلام تاریخ نام نویسی پیاده روی اربعین دومین حفاری مشکوک در محدوده امامزاده عبدالله(ع) شهرری نظرات بینندگان در مورد این پست فراجا نظر شما در مورد این پست فراجا نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۴ بعلاوه ۳