از حمام تركیه تا حمام اصفهان
فراجا: عكسهای جابجایی حمام آرتوكلو در شهرستان جسن كیف تركیه در رسانه ها بسیاری را شگفت زده كرده است. مقایسه این حمام و حمامی تاریخی در اصفهان شاید نشانه خوبی برای میزان بالای گردشگران تركیه باشد.
خبرگزاری مهر؛ گروه فرهنگ-امیر هاشمی مقدم
به تازگی خبر و عكسهای جابجایی حمام «آرتوكلو» در شهرستان جسن كیف استان باتمان تركیه در رسانه ها بسیاری را شگفت زده كرده است. این حمام كه با آب گیری سد «ایلیسو» به زیر آب می رفت، با تلاش مسئولین منطقه به صورت كامل و دُرُسته از جایش بیرون آورده و بر روی چندین دستگاه كِشَنده مدولار، جابجا شد تا از خطر نابودی در امان باشد. این حمام تاریخی بیش از پنج سده عمر داشت و وزنش 1600 تن بود.
مسئولین تركیه از این دست كارها زیاد می كنند. چندی قبل یك اثر تاریخی دیگر هم در همین منطقه و به همین روش جابجا شده بود. هنگامی كه ملی گرایی و میهن دوستی برای تركیه ای ها پرارزش باشد، ازاین رو هر بخشی از تاریخ و هر بنای تاریخی هم برای شان پرارزش خواهد بود. بیهوده نیست كه جزو كشورهای كامیاب در زمینه گردشگری می باشد.
حال این رفتار را با رفتار مسئولین كشور خودمان در برخورد با بناهای تاریخی مقایسه نماییم. اندوهبار است. بگذارید نمونه ای مشابه بیاورم: حمام «خسرو آغا» در شهر اصفهان. این نمونه را از آن جهت می آورم كه پانزده سال پیش و در دوره دانشجویی، بعنوان مبحث پژوهشی درس «فرهنگ و توسعه» آنرا انتخاب كرده و زوایای گوناگونش را بررسی نموده ام.
خسرو آغا از خواجگان دربار شاه سلیمان صفوی بود كه در كنار برادرش، علی قلی آغا، حمامهای زیبایی در اصفهان بنا كردند. حمام خسرو آغا در نزدیكی میدان نقش جهان، روزگاری یكی از زیباترین حمامهای اصفهان بود. اما در سال 1374 و به بهانه ساخت خیابان حكیم، بدون مجوز قانونی و برخلاف انتقادات و اعتراضات سازمان میراث فرهنگی، دوستداران میراث فرهنگی و مردم اصفهان، آنرا ویران كردند. آن هم در حالیكه یك اثر ثبت شده ملی بود.
حكایت ویران كردن این حمام، بسیار جانسوز و البته تكراری می باشد. در سالهای آغازین انقلاب، عده ای به تصور اینكه اینجا مركز فسادی بوده است دیوارش را فرو می ریزد. میراث فرهنگی تلاش می كند حمام را بازسازی نماید، اما شهرداری اصفهان و در رأس آن، عظیمیان بعنوان شهردار وقت، به بهانه كاهش ترافیك در منطقه، تصمیم به ایجاد خیابان حكیم می گیرد و ازاین رو اجازه بازسازی را به میراث نمی دهد. این خیابان دقیقا باید از میان حمام تاریخی خسرو آغا بگذرد! میراث فرهنگی اصفهان مخالفت می كند؛ اما در نیمه شب 23 فروردین 1374، به یكباره برق خیابان سپه قطع شده و سپس چند دستگاه لودر متعلق به شهرداری، به محل آمده و حمام را ویران می كنند. فردا بامداد شهرداری از ماجرا اظهار نا آگاهی می كند. كارشناسان میراث فرهنگی برای گردآوری ویرانه های حمام (آثاری همچون كاشی ها، تزئینات، سنگابه و...) به آنجا می روند، اما شهرداری با قلدری تمام حتی اجازه این كار را هم نداده، كارشناسان را از محوطه بیرون كرده، ویرانه ها را بار كامیونها نموده و می برد.
اكنون بعد از 23 سال، مشخص شده خیابان حكیم نه تنها نتوانسته از ترافیك منطقه بكاهد، بلكه تنها حمام و بازار تاریخی آنجا را ویران كرده است. حالا مقرر است ویرانه های حمام دوباره بازسازی شود. كسانی كه گذرشان به اصفهان و میدان نقش جهانش افتاده باشد، حتما ویرانه های این بنا را در نبش خیابانهای سپه و حكیم دیده اند. اكنون درستی سخن كارشناسان مشخص شده و مقرر است دوباره برای بازسازی این حمام تاریخی، هزینه شود. یكی از خصوصیات حمام خسرو آغا، تزئینات داخلی آن بود كه بعد از تخریب، همگی از بین رفتند و الان در بازسازی، دیگر خبری از آنها نخواهد بود.
هزینه این بازسازی دوباره از جیب مردم اصفهان و بلكه كل ایران است. یكبار میراث شان را بدون هیچگونه پاسخگویی ای ویران كردند. حالا دوباره با پول خودشان كه از بیت المال برمی دارند، می خواهند آنرا بازسازی كنند. اما هیچ كسی شهردار و مسئولین شهرداری وقت اصفهان كه با گردن كشی و قانون گریزی این حمام را ویران كردند، مجازات نمی كند.
همین رویداد ویران كردن حمام توسط شهرداری و به بهانه محل فساد بودن، 20 سال بعد از ویران كردن حمام خسرو آغا دوباره تكرار شد و این دفعه در دی ماه 1394 حمام «حاج كاظم» در خیابان مسجد سید را ویران كردند. مدیر منطقه یك شهرداری اصفهان كه نام خانوادگی «فرهنگ» را یدك می كشید، در گفتگو با رسانه ها ادعا نمود كه این حمام ارزش تاریخی نداشته و او هم از ثبت ملی شدنش آگاه نبوده است!
اصولا شهرداری ها در ایران جزو درآمدزاترین نهادها، بر باد دهنده ترین نهادها، گردن كش ترین نهادها و دشمن ترین نهادها ضد میراث فرهنگی اند. همین شهرداری اصفهان یكی از بهترین نمونه هاست كه اوج رفتارهای ضد میراث فرهنگی اش در دوره سقائیان نژاد بود. كسی كه باوجود احكام دادگاه ها، برج جهان نما را در نزدیكی میدان نقش جهان ساخت و وقتی یونسكو تهدید به خروج نام این میدان از لیست میراث جهانی كرد، سیصد میلیارد تومان از میراث فرهنگی گرفت تا طبقات بالایی این برج را ویران كند. آن هم سیصد میلیارد تومان از بودجه سازمانی كه خودش همیشه با مشكلات مالی برای میراث فرهنگی مان روبروست.
همچنین است برج جهان نمایی كه سالها از ساختش می گذرد، اما خیلی از فروشگاه ها و واحدهایش خالی است و خودش هیچگاه نتوانسته جایگاهی در شهر اصفهان بیابد. همین آقای سقائیان نژاد بود كه باز هم با وجود همه مخالفتها و احكام صادره، تونل متروی اصفهان را از زیر چهارباغ و سی و سه پل گذراند تا دستگاه حفاری اش نهایتا به پایه سی و سه پل برخورد كند و به آن صدمه بزند. ده ها برخورد ضد میراث فرهنگی دیگر هم از همین آقای سقائیان نژاد سر زد كه صدها و بلكه هزاران میلیارد تومان هزینه بر دست مردم اصفهان گذارد. اما دست آخر بدون اینكه به كسی پاسخگو باشد، بعد از یازده سال ویرانگری در اصفهان، با سلام و صلوات بدرقه شد تا سكان شهرداری شهر قم را در دست بگیرد.
این تنها گوشه ای از بلاهایی است كه بر سر میراث فرهنگی اصفهان، بعنوان گردشگری ترین شهر ایران آمده؛ و آب هم در دل مسئولین تكان نخورده است. بعد گلایه می نماییم كه چرا ایرانی ها گردشگری تركیه را رونق می بخشند، نه گردشگری خود ایران را. هرگاه مسئولین ما از مسئولین تركیه درس گرفتند و میراث داران خوبی برای فرهنگ سرزمین مان بودند، می توانند گلایه مند باشند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب